In 2022 zijn in Noord-Holland veel meer meldingen en aangiften gedaan van zedenmisdrijven, zoals aanranding, verkrachting, kindermisbruik of online grooming. In Haarlem gaat het zelfs om een verdubbeling sinds 2019. Ook in Alkmaar is het aantal meldingen behoorlijk gestegen. In 2022 waren er 86 meldingen van zedenmisdrijven, 24 meer dan het jaar ervoor. Experts wijten dit niet per se aan meer seksueel geweld, maar zeggen wel dat er dus méér slachtoffers zijn dan eerder bekend was. Ook zijn er zorgen: kan de politie al die meldingen wel aan?
Volgens Jaap Grippeling, teamleider Zeden van de politie Noord-Holland, is het een landelijke trend. “Wat we op alle zedenafdelingen in Nederland zien, is dat de The Voice-aflevering van BOOS veel aandacht teweeg heeft gebracht en dat meer mensen zich daardoor komen melden.” Uit cijfers blijkt dat de stijging van het aantal meldingen explosief is, vooral in grote steden. Dat zegt ook Centrum Seksueel Geweld in de regio Amsterdam-Amstelland. Het CSG begeleidt slachtoffers van seksueel geweld naar juiste hulp én werkt al jarenlang aan ‘een vriendelijker systeem’ voor slachtoffers.
Na de BOOS-aflevering in januari 2022 ging het aantal hulpvragen in Amsterdam en omgevende plaatsen volgens woordvoerder Richard Lancee over de kop. “We kregen zes keer zo veel hulpvragen als normaal. En ook daarna bleef het druk. Mensen benoemden bij gesprekken ook regelmatig dat ze een televisie-uitzending of artikel uit de krant als aanleiding zagen om nu hulp te zoeken voor een eigen ervaring. Het zou goed kunnen dat de media-aandacht van invloed is geweest op deze toename.”
De jaarcijfers komen in de loop van volgende week naar buiten, maar een woordvoerder laat aan mediapartner NH Nieuws weten dat er ongeveer sprake is van een verdubbeling. Een woordvoerder van de landelijke organisatie laat weten dat dit beeld eigenlijk door het hele land klopt.
“Ongeveer 75 procent van de slachtoffers van seksueel geweld krijgt te maken met victim blaming als ze vertellen wat hen is aangedaan”, vertelt Lancee. Ze worden vaak niet geloofd of krijgen zelf de schuld. Doordat dit onderwerp in de media, op scholen en in de politiek steeds meer bespreekbaar is geworden, durven slachtoffers te praten, is zijn lezing. “Dit geldt voor mensen die kortgeleden iets hebben meegemaakt, maar ook voor mensen die jaren geleden iets aangedaan is.”
Dat denkt Willy van Berlo ook. Ze is programmamanager Seksueel Geweld bij Rutgers, een expertisecentrum dat zich richt op seksuele gezondheid en rechten. “Mensen zijn zich meer bewust van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Mijn indruk daarover wordt bevestigd door onderzoek van het CBS. Daardoor erkennen en herkennen ze het eerder.”
En melden ze het dus vaker, zo denkt ze. “En zoeken ze eerder hun weg naar hulp. Er is waarschijnlijk niet zo zeer een toename van geweld, maar mensen herkennen: dat wat mij is overkomen, valt daar ook onder.” Wat Van Berlo wel ziet: lang niet iedereen stapt naar de politie, nadat ze seksueel geweld hebben meegemaakt. “Mensen vinden het niet bij alles wat ze hebben meegemaakt nodig om aangifte te doen. Meestal is de dader een bekende en dat kan dus ook een familielid, een partner, of een vader zijn.”
Ook doen mensen heel vaak geen aangifte, omdat ze bang zijn voor de gevolgen of omdat ze denken dat wat ze hebben meegemaakt niet ernstig genoeg is of niet te bewijzen is, aldus de expert. “In dat geval zeggen wij: doe het nou wel, want het is uiteindelijk belangrijk dat de daders worden aangepakt.”
Hoewel iedereen het ermee eens lijkt te zijn dat het goed nieuws is dat steeds meer slachtoffers hun weg naar hulp weten te vinden, zijn er ook zorgen. Van Berlo van Rutgers geeft bijvoorbeeld aan: “Er moet natuurlijk wel genoeg capaciteit zijn bij de politie en hulpverlening. Als het aantal meldingen toeneemt moeten ze dat wel kunnen opvangen en daar ligt nog wel een vraag denk ik.”
Teamleider Zeden Jaap Grippeling erkent dat de druk op de zedenpolitie van tijd tot tijd hoog is. “We doen ons uiterste best om mensen zo snel mogelijk te helpen, maar als je meer incidenten te verwerken krijgt, krijg je meer op je bord. Maar: als je contact met ons opneemt, zullen we altijd zorgen dat we er zo snel mogelijk zijn, en dat je zo snel mogelijk bij ons terecht kunt.”
Waarschijnlijk gaat in 2024 ook nog eens wijziging van de Wet seksuele misdrijven in, wat er in de essentie voor gaat zorgen dat meer vormen van seksueel geweld strafbaar worden gesteld.
Volgens Grippeling krijgen zedenteams bij het ingaan van die wet ook extra geld voor capaciteit vanuit de overheid. Het lijkt er dus op dat cijfers nu bevestigen wat deskundigen al lang roepen: hoewel meer mensen hun weg naar hulp weten te vinden, zijn er nog steeds veel mensen die ermee blijven zitten.
Richard Lancee van Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland: “We weten dat er jaarlijks ongeveer 100.000 nieuwe slachtoffers van seksueel geweld bij komen. Maar een klein deel daarvan zoekt hulp en doet aangifte.”
