Auteur: Richard van der Veen

De geestelijk vader van onder meer de energieneutrale wijk Stad van de Zon in Heerhugowaard en De Bijlmer in Amsterdam-Zuidoost is niet meer: architect en stedenbouwkundige Ashok Bhalotra overleed dinsdag op 79-jarige leeftijd in Rotterdam. Dat meldt KuiperCompagnons, het ontwerpbureau waar Bhalotra sinds 1970 aan was verbonden. Zijn naam doet misschien niet direct een belletje rinkelen, maar tienduizenden Noord-Hollanders wonen in wijken die door hem zijn ontworpen.

Zo was de in India geboren Bhalotra verantwoordelijk voor de energieneutrale wijk Stad van de Zon in Heerhugowaard en voor de vernieuwing van De Bijlmer. De architect vond dat er sterkere banden moesten ontstaan tussen de verschillende delen van de Bijlmer. Onder de titel ‘De Bijlmer is mijn stad’ ontwikkelde hij ontwerpen voor de Bijlmerkade, de Straat der 1000 kulturen , het Plein der Kontinenten, en het Bijlmermeer.

Om de complete Bijlmer een facelift te geven, stelde Bhalotra volgens mediapartner NH Nieuws voor om de Gooiseweg bij het Bijlmerpark af te graven en er een nieuw meer van te maken met eilanden voor dure woningen. Dat plan werd echter nooit opgepikt door het Projectbureau Vernieuwing Bijlmermeer en verdween daardoor grotendeels in de la.

In het buitenland ontwierp hij onder andere de nationale luchthaven van Dubai, de King Saud Universiteit in Saudi Arabië en een stadhuis in New Delhi.

Volgens KuiperCompagnons bracht Bhalotra ‘kleur, verbeelding en verleidingskracht naar onze steden en landschap – om saaiheid en onverschilligheid te bestrijden’. De architect hechtte in zijn projecten veel waarde aan sociale binding en betrokkenheid, dit kwam terug in zijn ontwerpen door bijvoorbeeld inkomensgroepen te vermengen in woonwijken. “Dat is de kern van de moderne stad: het samengaan van de verschillende culturen die er aanwezig zijn” zei hij eens tijdens een informatiebijeenkomst in 1997 over een nieuwe structuur voor de Bijlmer.

Volgens KuiperCompagnons kreeg hij dat voor elkaar door ‘gemeenteraden, ambtelijke organisaties, corporaties en bewoners te enthousiasmeren, en zo tot een samenhangend plan te komen’. De architect was sinds 1970 verbonden aan KuiperCompagnons, waar hij 21 jaar directeur en directievoorzitter was. ‘Met projecten als de energieneutrale wijk ‘Stad van de zon’ in Heerhugowaard en ‘Kattenbroek’ in Amersfoort heeft hij veel voor ons bureau, en de stedenbouw en architectuur in Nederland betekend’, reageert het ontwerpbureau verslagen op z’n overlijden. Ook na zijn terugtreden bleef hij tot zijn dood als ambassadeur verbonden aan KuiperCompagnons.

Burgemeester Peter Rehwinkel van Dijk en Waard betuigt zijn medeleven op Twitter. In de gemeente zijn een brug en een fietspad naar hem vernoemd. Ook burgemeester Tjeerd van der Zwan van Heerenveen staat op Twitter stil bij het overlijden van Bhalotra, die in zijn gemeente de wijk Skoatterwâld ontwierp.

Elke week geeft de gepensioneerde schooldirecteur Ruud van der Veldt in de bibliotheek in Heerhugowaard taalles aan mensen die graag Nederlands willen leren. Dit doet hij overduidelijk met veel plezier: “Ik leer er zelf ook nog iedere keer van”, vertelt Ruud enthousiast tegen mediapartner NH Nieuws.

Al vier jaar lang is Ruud iedere donderdagmiddag te vinden in de bibliotheek aan het Parelhof. Hij is coördinator van de wekelijkse taallessen, die hij zelf in elkaar zet en samen met andere vrijwilligers geeft. Tijdens corona was het rustig, maar vóór de pandemie deden soms wel bijna dertig mensen aan de lessen mee. Ruud: “Inmiddels zitten we gelukkig weer in de lift; afgelopen keer waren er dertien mensen.”

En die mensen komen overal vandaan. “Spanje, Marokko, China, Thailand, Duitsland, Syrië, Mexico… de hele wereld zit aan tafel. En iedereen helpt elkaar, ik heb nog nooit meegemaakt dat mensen niet bij elkaar willen zitten vanwege bijvoorbeeld hun achtergrond of religie.” Hij verzucht: “Was dat maar zo in de echte wereld!”

Met zo’n verscheidenheid aan deelnemers, ontkom je er niet aan dat ze op een ander niveau de taal beheersen, vertelt de Ruud, die in totaal 45 jaar in het onderwijs werkte. “Dat is geen enkel probleem,” vervolgt hij, “voor mensen die de taal al heel machtig zijn heb ik vaak een extra opdracht klaarliggen.”

De lessen bestaan vaak uit vaste onderdelen als het behandelen van een krantenartikel en het leren van grammatica. Maar er is ook ruimte voor improvisatie: “Soms hebben we het uiteindelijk uitgebreid over een heel ander onderwerp dan ik van tevoren in mijn hoofd had. Dat vind ik heel leuk; dingen behandelen die spontaan opkomen.” Zelf leert Ruud ook nog iedere week tijdens de lessen: “Bijvoorbeeld hoe lastig het is om Nederlands te leren voor iemand die ook geen Engels spreekt. Of hoe universeel spreekwoorden eigenlijk zijn, daar kwamen we laatst achter.”

Eén van de meest bijzondere ervaringen die hem is bijgebleven, is het verhaal van een Syrische dame. “We hadden het over boten en schepen en halverwege de les vertelde een mevrouw ineens uit zichzelf over de manier waarop zij naar Nederland gevlucht was. Nadat ze de zee waren overgestoken, hebben haar jonge kinderen en zij drie maanden door Europa gelopen – op blote voeten.”

“Dat maakte heel veel indruk”, vertelt Ruud. “Zelf vraag ik deelnemers alleen naar hun naam en het land waar ze geboren zijn. Verder niet.” Hij wil niet ’te privé zijn’ omdat hij niet weet wat mensen hebben meegemaakt. “Dat deze mevrouw dit uit zichzelf vertelde, vond ik heel mooi. Blijkbaar voelde ze zich daar genoeg voor op haar gemak bij ons.”

Wie het leuk lijkt om zich als vrijwilliger of deelnemer aan te sluiten bij de taallessen, is ‘heel welkom’, zegt Ruud. “Als vrijwilliger is het vooral belangrijk om gevoel voor taal te hebben en je moet het natuurlijk leuk vinden om met mensen om te gaan. Een achtergrond in het onderwijs of iets in die richting is niet nodig.”