Het zou zomaar het best verstopte monument van Alkmaar kunnen zijn; Het dieselgemaal uit 1913 aan de Cort van der Lindenkade 33 in Alkmaar. Talloze automobilisten en fietsers passeren, zonder het te weten, het gemaal dagelijks wanneer ze over de Vondelstraat rijden. Die onbekenheid is wat het gemaal en de daar actieve vrijwilligers nu op lijkt te breken. De financiële nood is zo hoog dat deelname aan de komende Nationale Molen en Gemalendag van zaterdag 11 mei op losse schroeven stond.
“We moeten zeuren om diesel, we moeten zeuren om smeerolie, en als iets geld kost dan is het fout. Dan is het mis en wordt het gewoon niet gedaan”, zo laat vrijwilliger Joop Koppen weten. Het trekt een zware wissel op de motivatie van de mannen die tussen de vier en vijf uur per maand in het gemaal steken. Dieselgemaal J. Leegwater hield tussen 1913 en 1988 het waterpeil op orde in de oudste polder ter wereld, de Achtermeer. Dit provinciaal monument is een van de oudste nog werkende dieselgemalen van Nederland, gebouwd door Werkspoor Amsterdam in 1912-1913 en moet regelmatig draaien om te voorkomen dat de boel stuk gaat.
“Heel veel mensen weten niet eens dat het bestaat, in de zes jaar dat we bezig zijn is er nooit een vrijwilliger bij gekomen”, vult Wytze Hiemstra aan. “Ik wil mezelf niet op de borst kloppen, maar als ik het niet doe, doet niemand het.” De Alkmaarse erfgoedstichting Adapt maakt zich zorgen om de toekomst van het gemaal en wist een aantal bedrijven bereid te vinden de vrijwilligers een hart onder de riem te steken.
Tijdens de opnames voor dit TV-item kwam tankstation AVIA aan de Willem de Zwijgerlaan de vrijwilligers verrassen met brandstofcheques voor 300 liter diesel, voldoende voor de rest van 2019. Theo van Velzen Grondboortechniek en Bronbemaling BV kwam een flinke hoeveelheid dure smeerolie afleveren speciaal voor klassieke motoren. De vrijwilligers kunnen voortaan ook aankloppen bij de werkplaats van dit betrokken bedrijf als er kleine reparaties of gereedschappen nodig zijn. daarmee is deelname aan de Molen en Gemalendag in ieder geval gered.
Ten slotte doneerde Rotaryclub Alkmaar-De Waag een potje met zakgeld voor de vrijwilligers, waarmee ze bijvoorbeeld klein onderhoud kunnen betalen. Soms betaalden de vrijwilligers de noodzakelijke onkosten maar uit eigen zak. Door de nieuwe Woningwet uit 2015 dreigt het monument tussen wal en schip te geraken. Eigenaar woningcorporatie Van Alckmaer mag sinds de nieuwe Woningwet uit 2015 hun middelen vrijwel alleen nog maar uitgeven aan volkshuisvesting en niet meer aan andere zaken.
Voor de langere termijn moet een nieuwe eigenaar worden gevonden voor het dieselgemaal. Het Hoogheemraadschap en de gemeente Alkmaar houden de boot af. De Nederlandse Gemalenstichting neemt zelf geen gemalen in eigendom. Adapt wel het gemaal over te nemen, maar dan alleen met een gemotiveerde en kundige club vrijwilligers. En er moet eerst voldoende zekerheid zijn over financiering en sponsoring door fondsen en lokaal bedrijfsleven.
