De bodem daalt in veengebieden en dat zorgt niet alleen voor schade, maar ook veel uitstoot van broeikasgassen. De provincie, het Hoogheemraadschap en de Gebiedscommissie Laag-Holland experimenteren met grondwaterstanden en waterinfiltratie om dit tegen te gaan en om agrarische bedrijven levensvatbaar te houden. Recent is hiervoor de Regionale Veenweide Strategie (RVS) 1.0 vastgesteld. “We hebben geen tijd te verliezen.”
Door het wegpompen van water zakt de grondwaterstand. De bodem daalt dan en veen verdwijnt ook, terwijl er door oxidatie grote hoeveelheden CO2 en andere broeikasgassen vrijkomen. In Noord-Holland gaat het om zo’n 0,17 megaton CO2. Volgens het Klimaatakkoord moet Nederland tot 2030 de uitstoot in de veenweidegebieden met 1 megaton verlagen. De zes provincies met veenweide stelden daarom in opdracht van het Ministerie van LNV de RVS 1.0 op.
“Onlangs was ik op excursie in de Rondehoep bij Amstelveen”, vertelt Janny Gerritsen, beleidsadviseur bodemdaling van de provincie. “Toen vertelde een boer dat de grond daar in de loop der eeuwen liefst 5 meter was gezakt. Nu is het gebied een soort badkuip, maar ooit was daar dus een bult. We moeten steeds meer investeren in onder meer onderwaterdrainage en andere maatregelen. Ons watersysteem staat bovendien onder druk, omdat we steeds meer water moeten oppompen. Op den duur is dat niet meer houdbaar.”
In 2020 ontving de provincie als gevolg van het Veenplan van het Rijk 18 miljoen euro om de CO2-uitstoot te beperken. Verder staat in de Omgevingsvisie NH2050 dat de provincie bodemdaling in veenweidegebieden wil remmen, stoppen en waar mogelijk herstellen. Een mooie ambitie, maar volgens Gerritsen een lastige. “Ophogen van de grondwaterstand is weliswaar belangrijk, maar dan niet hoger dan 20 centimeter onder het maaiveld. Anders ontstaat er weer lachgas- en methaanuitstoot. En deze broeikasgassen zijn veel schadelijker dan CO2. Dus soms geldt: hoe meer antwoorden we krijgen, des te meer vragen die oproepen.”
De provincie, het Waterschap en de Gebiedscommissie Laag-Holland experimenteren in het Innovatieprogramma Veen met nieuwe typen van agrarische bedrijfsvoering, en in het Veenweiden Innovatiecentrum in Zegveld wordt onder andere gewerkt aan drainage per perceel, en haalbare bedrijfsmodellen voor bij een hoge grondwaterstand.
Gerritsen: “We doen heel veel onderzoek, experimenten en investeringen. Denk aan onderwaterdrainage en natte teelten, maar ook aan klei in veen. Dan wordt klei opgelost in water en in een dunne laag uitgespreid over een gebied. De kleideeltjes zakken in de veengrond en verbinden zich met veenmoleculen, waardoor er minder oxidatie ontstaat. Dat werkt in het laboratorium heel goed, maar of dat ook in de praktijk zo goed werkt? Elk gebied is namelijk weer anders. Het tegengaan van CO2-emissie en daarmee bodemdaling is een voortdurend leerproces, maar we hebben geen tijd te verliezen. We moeten met het Klimaatakkoord en ons klimaat aan de slag.”
