Integer, onafhankelijk, stressbestendig, politiek behendig, bestuurlijk sterk, en niet te vergeten: je hebt geen negen tot vijf mentaliteit. Steeds minder mensen kiezen voor het burgemeesterschap. In zeven jaar tijd is het aantal sollicitanten per vacature gedaald van gemiddeld dertig naar achttien kandidaten. Toch kiezen er ook mensen nog wél voor de ambtsketen.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties weet zelf overigens niet waar de dalende trend vandaan komt. Volgens burgemeester Maarten Poorter van Dijk en Waard geldt de trend voor veel meer functies. “Zoals ook in de zorg, het onderwijs en bedrijfsleven. Ook wordt de vijver met topambtenaren en bestuurders kleiner”, benadrukt hij. “Het burgemeesterschap is wel een veeleisend vak, met meer taken en meer verantwoordelijkheden. De samenleving verandert wat het uitdagender, interessanter, maar ook lastiger maakt. In mijn geval betekent burgemeester zijn bijvoorbeeld huis en haard achterlaten om hier te starten. En dat betekent ook bijvoorbeeld iets als een nieuwe school vinden voor de kinderen.” (tekst gaat verder onder de foto)
Burgemeester Anja Schouten van Alkmaar heeft nooit getwijfeld, voor haar was het zelfs een kinderdroom. Tijdens een Ontzetfeest werd de burgemeestersdroom geboren. “Samen met mijn buurmeisje won ik een prijs, die we op het Waagplein uitgereikt kregen door burgemeester Roozemond. Die ambtsketen en alles eromheen maakte zoveel indruk op mij.” (tekst gaat verder onder de foto)
Maar ook bij Maarten Poorter was de ambtsketen al vroeg in zijn gedachten. “Ik denk dat de interesse rond mijn vijftiende begon te groeien”, vertelt de burgemeester aan Streekstad Centraal. In juli 2022 werd hij de eerste kroonbenoemde burgervader van de fusiegemeente. Daarvoor was hij stadsdeelvoorzitter in Amsterdam. “Ik heb veel ervaring opgedaan in een stadsdeel met 140.000 inwoners. Elk uur is anders. Veel is vooraf gepland, maar er komen ook dingen invliegen waar je niet op voorbereid bent.”
Het enthousiasme van Schouten en Poorter schetst een ander beeld dan de landelijke cijfers bij het sollicitatieproces. Dit jaar zijn zelfs meerdere procedures stopgezet. Bijvoorbeeld in Bunschoten waar er te weinig geschikte kandidaten bleken te zijn. In Bloemendaal werd Ankie Broekers- Knol aangesteld, nadat ‘de selectie van geschikte kandidaten te beperkt was om door te gaan met de procedure’.
Ook dichter bij huis ging een sollicitatieprocedure anders dan gepland. Caroline van de Pol werd voorgedragen door de Castricumse gemeenteraad. Al langere tijd was de burgemeester van Terschelling verwikkeld in een bestuurscrisis. Ze accepteerde de burgemeestersfunctie in Castricum midden in een raadsvergadering over die bestuurscrisis. Het zorgde voor verontwaardigde reacties. Na de ophef besloot Van de Pol om toch maar geen burgemeester van Castricum te worden. Uiteindelijk werd Ben Tap geïnstalleerd als burgemeester van Castricum terwijl buiten het een protest gaande was tegen wat zijn eerste beslissing moet zijn geweest. (tekst gaat verder onder de foto)
Ferry Floor uit Heerhugowaard is ‘burgemeesterskenner’ Hij gaat voor zijn YouTube-serie De Burgemeester geregeld langs bij eerste burgers. Zo ging hij recent nog op bezoek bij oud-raadslid Gido Oude Kotte van Heerhugowaard. Maar werd hij ook ontvangen bij burgemeester Lars Voskuil (Bergen) en acteur Walter de Donder (Affligem). “Het maken van de burgemeester serie op YouTube is iets unieks. Je ontmoet tientallen burgemeesters die bijzondere plekken in hun gemeentes laten zien met een eigen verhaal”, vertelt Floor. Voor de Heerhugowaarder springt Jonathan Johnson eruit. Hij is gezaghebber op het tropische eiland Saba, een bijzondere gemeente van Nederland. “Hij weet als geen ander hoe hij de regelgeving vanuit Den Haag kan aanpassen aan de specifieke behoeften van Saba.” (tekst gaat verder onder de foto)
Ondanks zijn eigen enthousiasme – Floor solliciteerde drie jaar geleden zelf naar de functie van burgemeester van Dijk en Waard – begrijpt hij de dalende populariteit. “Mensen moeten echt bereid zijn om deze baan te willen. Het vraagt heel wat van je en van je familie. Daarnaast speelt veiligheid en intimidatie een rol.” Toch verwacht Floor dat er wel weer een kleine stijging zal zijn. “Maar alles heeft tijd nodig. Daarnaast verschilt het sowieso per gemeente, hoe aantrekkelijker de plek hoe meer sollicitanten. Zo heeft Bergen een stuk strand met veel bos terwijl Koggenland dat niet heeft. Daar zit denk ik ook gewoon een overweging voor iemand in. Je merkt bij alle burgemeesters de enthousiasme voor hun baan. Bij de een meer natuurlijk. Maar toch is het voor bijna iedereen moeilijk te combineren met sport of hobby’s.”
Gezocht: een burgemeester. We gaan het de komende tijd mogelijk vaker zien. Ook op dit moment staan tientallen vacatures nog open. Toch is het vak voor de burgemeester van Dijk en Waard zijn droombaan. “Ik vind het een prachtig vak en de samenwerking met het college, de gemeenteraad, de ambtenaren en inwoners en organisaties gaat goed, dus ik kan prima mijn werk doen”, benadrukt Poorter (tekst gaat verder onder de foto)
Ook Schouten wil daar wel wat over kwijt: “De manier waarop ik burgemeester ben, kan alleen maar met een heel groot hart voor Alkmaar. Voor de verbinding met het bestuursorgaan is het heel belangrijk dat inwoners en de politiek zien dat je echt iets met de gemeente hebt. Zeker in deze tijd hebben mensen veel behoefte aan nabijheid en kenbaarheid.”
De burgemeester van Alkmaar heeft tenslotte nog een advies voor alle toekomstige ambtsketendragers. “Als je gaat solliciteren, bedenk dan goed wat een gemeente nodig heeft en hoe jij dit kunt geven. Blijf wel dicht bij jezelf. Je moet goed weten wat je zelf wil en wat je kan. Als burgemeester ben je heel zelfstandig en dat kan soms wat alleen voelen, maar je hebt heel veel goede mensen om je heen die eraan bijdragen dat jij de juiste beslissingen kan nemen.”
