Tweede Kamerverkiezingen kost regio’s Alkmaar en Kennemerland zo’n twee miljoen euro – maar waarschijnlijk meer
29 oktober gaat Nederland weer naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen nadat Kabinet-Schoof op 3 juni na nog geen jaar viel. Hoeveel kost dat eigenlijk? Deze krant deed een rondvraag bij gemeenten in de regio’s Alkmaar en Kennemerland.
414.000 euro heeft Alkmaar in de begroting opgenomen voor het organiseren van verkiezingen. Dijk en Waard was bij de vorige verkiezingen in 2023 zo’n 400.000 euro kwijt. Voor de BUCH (Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo) was dat opgeteld circa 470.000 euro. Met Heemskerk (150.000), Velsen (196.000 euro) en Beverwijk (220.000) erbij komen de regio’s Alkmaar en Kennemerland uit op een kostenpost van bijna twee miljoen euro.
De bedragen zijn nog schattingen omdat het precieze aantal kiesgerechtigden voor de Tweede Kamerverkiezingen pas na de zomer wordt vastgesteld. Daarnaast vindt een inflatiecorrectie plaats. Gemeenten hebben deze krant veelal voorzien van cijfers op basis van de kosten die ze maakten bij de verkiezingen in 2023.
De werkelijke kosten voor Alkmaar, Dijk en Waard en de BUCH liggen waarschijnlijk nog een stuk hoger: de door hen aangeleverde bedragen zijn grotendeels exclusief de kosten van de ambtenaren die de verkiezingen organiseren en uitvoeren. En dat is nu juist de grootste kostenpost.
Landelijke kosten
De komende Twede Kamer-verkiezingen zullen alle gemeenten opgeteld zo’n 105 miljoen euro kosten, schat de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) liet vorig jaar een onderzoek uitvoeren naar de verkiezingskosten en kwam uit op een bedrag van 7,79 euro per kiesgerechtigde. Vermenigvuldigd met het aantal kiesgerechtigden op 1 oktober 2023 (13.473.750) komt de VNG uit op een totaalbedrag van 104.960.512
Per gemeente kunnen de kosten verschilen. Heel grote of heel kleine gemeenten zijn per kiezer duurder uit dan gemeenten van gemiddelde grootte. Alkmaar heeft de meeste stemgerechtigden van de regio’s Alkmaar en Kennermerland: zo’n 87.000, Uitgeest met circa 10.500 de minste.
Zoals hierboven al genoemd, is de grootste kostenpost de inzet van gemeenteambtenaren in de voorbereiding en de uitvoering van de verkiezingen (38 procent). Daarnaast zijn de kosten voor het huren, inrichten en weer opruimen van de stemlocaties een belangrijke component (22 procent), net als de vergoedingen van de vrijwilligers (17 procent) en het laten drukken en verzenden van de stempassen, kandidatenlijsten en stembiljetten (16 procent).
Compensatie
Gemeenten krijgen via het Gemeentefonds een vergoeding om allerlei wettelijke taken uit te voeren, zoals verkiezingen. Voor de vorige verkiezingen, in 2023, kregen de gemeenten geen extra compensatie. De redenering was dat die kosten gedekt konden worden met de toelage over 2025, omdat er geen verkiezingen werden verwacht voor dat jaar.