Categorie: politiek

De Onafhankelijke Partij Alkmaar wil dat formatiegesprekken niet langer vertrouwelijk zijn. Fractievoorzitter Victor Kloos dient een motie in om ervoor te zorgen dat gespreksverslagen over coalitievorming openbaar worden gemaakt. De motie wordt donderdag in de raad behandeld.

Kloos benadrukt dat transparantie van groot belang is voor een goed functionerende democratie. Meerdere partijen vonden de transparantie tijdens het formatieproces tekort schieten, en veelal diezelfde partijen wilden vervolgens de verslagen van hun vertrouwelijke gesprekken niet openbaar maken.

Middels de motie wil OPA per direct een einde aan de geheimhouding maken, zodat in de toekomst alles transparant is. “Alkmaarders moeten inzicht kunnen krijgen hoe de nieuwe coalitie tot stand komt en om welke redenen partijen niet deelnemen aan de nieuwe coalitie.”

De avond dat de formatiepoging van D66 definitief strandde op de motie van GroenLinks had ze het niet makkelijk. D66 fractievoorzitter Simone Meijnen kreeg felle kritiek en uiteindelijk stemde een meerderheid in met de motie om het formatieproces opnieuw te doen. Met een andere verkenner en onder leiding van GroenLinks.

“Een mes in mijn rug”, zo laat Meijnen Alkmaar Centraal weten. “Ik had er een slapeloze nacht van. Het was voor het eerst dat ik zo onder vuur genomen werd. Ik ben eigenlijk altijd een beetje in de luwte geweest en ik was nog heel erg aan het leren. Ik verdiepte me heel erg in de politieke dossiers, maar dat overall politieke spel was ik nog niet zo mee bezig.” De 58-jarige fractieleider is politiek gezien nog relatief groen. Ze was anderhalf jaar fractie-assistent, een kleine vier jaar raadslid en nam in januari het stokje over van David Schultz die ernstig ziek was geworden door Corona.

“Wat ik recht wil zetten is dat ik bezig was met de vorming van een rechtse minderheidscoalitie. Dat is beslist niet waar. We hebben eigenlijk niet eens de kans gekregen om fatsoenlijk te verkennen. Twee weekenden zijn we bezig geweest met verkennende gesprekken”. Daarbij viel het haar op dat alle partijen andere voorkeuren hadden qua coalitie, maar dat ze veelal wel dezelfde punten belangrijk vonden. “Wij waren helemaal blij, serieus.”

Vervolgens werd op basis van zetelverdeling gekeken naar de mogelijkheden. “De vijfjes, en daarbij de viertjes en nog een drietje (zetels, red.), want we wilden een brede coalitie. Er zit links in, er zit rechts in en het midden. En dan gaan we kijken of we met elkaar een coalitieakkoord op hoofdlijnen kunnen maken. Ik had het zo mooi bedacht!”. Vier jaar geleden werd een coalitieakkoord gemaakt, waarna met inspraak van Alkmaarders een ‘Zeven Puntenplan’ werd opgesteld. “Nu wilden we dat plan aan de voorkant al invoegen. En we wilden ook de oppositiepartijen nog vragen: ‘kunnen jullie hiermee leven, hebben jullie nog input?’.”

Het idee werd voorgelegd aan de zes grootste partijen, die het plan volgens Meijnen wel zagen zitten. GroenLinks schrok wel van de combinatie OPA en VVD, maar wilde na overleg het gesprek op inhoud wel aangaan. Ook BAS gaf aan toch heel veel moeite te hebben met  de VVD en wilde er nog over nadenken en het bespreken. “Logisch, en toen hebben we afgesproken  7 april verder te praten. We hebben tussentijds niks gedaan. We hebben ze de tijd gegeven zoals ze dat wilden. Dat was tijdens de bewuste raadsvergadering ook zo bijzonder, dat iedereen zei van ‘ja, het ging allemaal zo snel. Maar we kregen van niemand te horen dat we te snel gingen, behalve dan van BAS, en die hebben we de tijd gegeven.”

Maar BAS bleek bij de volgende bespreking de samenwerking met de VVD toch niet te zien zitten, waarop GroenLinks en Leefbaar Alkmaar aangaven de gekozen combinatie ook te lastig te vinden. “Toen zijn we uit elkaar gegaan met de afspraak dat de verkenner en D66 zich zouden beraden op nieuwe stappen.” Volgens Meijnen kwam anderhalf uur later een mail van GroenLinks binnen waarin de partij zich positief uitliet over het vormingsplan, maar dan wel met D66, BAS, CDA, PvdA en GL zelf. “Na deze brief is er geen communicatie meer mogelijk geweest. Ze zijn elkaar gaan vasthouden met zijn vijven en ze zijn niet meer links of rechtsom gegaan. Waarschijnlijk was deze brief allang gemaakt.”

“We hebben nog gevraagd of het toch mogelijk was met de drie vijfjes. Dat doet meer recht aan de voorgestelde combinatie”. BAS, CDA en Leerbaar Alkmaar weigerden. PvdA en GroenLinks kwamen wel: “Nou, armen over elkaar en ze keken naar het plafond. Het idee was eigenlijk ‘slikken of stikken’. GroenLinks zei dat ze er over wilden nadenken. Toen heeft de verkenner gezegd: dat is goed, maar hou er rekening mee dat wij verder verkennen. Verkennen hè, nog steeds geen coalitievorming. Maar dan wordt er dus al geframed dat ik bezig ben met een rechtse minderheidscoalitie.”

En daarmee was het eigenlijk al gedaan met de verkenning. Gevraagd of ze het anders had kunnen aanpakken, zegt Meijnen: “Misschien is het te kort geleden geleden om daar goed op terug te kijken. Ik heb misschien te fanatiek mijn droom achterna gejaagd van een brede coalitie met een akkoord op hoofdpunten. Ik vond het zelf zo’n mooi plan. Misschien heb ik me vergist en is Alkmaar nog niet toe aan progressieve politiek. Iets waar de samenleving ook om vraagt. Maar dit is de oude politiek: we zoeken de vriendjes bij elkaar en we gaan verder op basis van wat we kennen. Er is gewoon een coup gepleegd.”

Een steekspel met woorden. Dat werd donderdagavond gespeeld tijdens de extra raadsvergadering. Die extra raadsvergadering werd gehouden op verzoek van een meerderheid van de raad die het niet eens is met het verloop van de coalitiebesprekingen. Na een voortvarende start bleek volgens verkenner Ria Oosterop dat BAS de VVD uitsloot als coalitiepartner en werd een ‘voorlopige minderheidscoalitie’ gepresenteerd. Dat schoot de andere partijen, onder leiding van GroenLinks, in het verkeerde keelgat. Een extra raadsvergadering werd aangevraagd.

Het waren donderdagavond de woorden ‘uitsluiting’ en ‘transparantie’ waaromheen het spel werd gespeeld. De opening draaide vooral rond BAS, dat volgens verkenner Ria Oosterop niet met VVD wilde samenwerken. Dat werd vervolgens door Ben Bijl bestreden en afgezwakt tot “de VVD stond niet bovenaan mijn lijst”. Ook het openbaar maken van de verslagen van de besprekingen konden op de nodige aandacht rekenen. “Dergelijke besprekingen moeten echt in vertrouwen kunnen worden gevoerd, daarom willen wij dat niet openbaar maken”, zei fractievoorzitter David Rubio Borrajo van de PvdA. De meeste partijen hadden geen problemen met het openbaar maken van de stukken.

Want hoe kan het nou toch dat er zo’n verschillende beleving geweest was van het proces totnogtoe? Dat er voorafgaand aan de verkenning al afspraken tussen partijen gemaakt zijn leek overduidelijk, maar werd vooral door niemand uitgesproken. De frustratie nam bij een aantal partijen zichtbaar toe toen Simone Meijnen van D66 de gebeurtenissen in volgens haar chronologische volgorde nog eens langsliep. “Wat een kleuterklas”, vond Ronald van Veen van de ChristenUnie.

Een opmerkelijke rol werd gespeeld door Victor Kloos van OPA die, eigenlijk als enige, probeerde het formatieproces weer vlot te trekken door voor te stellen een  procesbegeleider aan te trekken. Hij diende daar een motie voor in. Zo’n procesbegeleider zou dan, buiten de politieke inhoud om, met de partijen om tafel gaan, om te kijken waar vooral de pijn zat en hoe dat ‘gerepareerd’ zou kunnen worden. “Want het doet mij pijn om te zien dat er drie lokale partijen bij de besprekingen betrokken waren en dat het ook in elkaar dondert vanuit de lokale partijen.” De motie haalde het overigens niet.

Roy Seignette van GroenLinks zette vervolgens het schaakspel klaar voor schaakmat door twee moties in te dienen, gesteund door BAS, CDA, PvdA en Leefbaar Alkmaar. Eén motie stelt dat de formatie mislukt is en dat de verkenner de opdracht terug moet geven aan de gemeente. De tweede motie stelt dat “Dat er een nieuwe verkenningsronde wordt aangevangen waarbij de fractie van GroenLinks de regierol op zich neemt en een verkenner zal aanstellen”. En daarmee was het gedaan. Beide moties werden met een voorspelbare meerderheid (21 tegen 17) aangenomen, de partijen die zich als ‘voorlopige minderheidscoalitie’ hadden gepresenteerd kansloos achterlatend.

Er komt dus een volledig nieuwe ronde verkennende gesprekken waarbij GroenLinks de regie voert.