Meeste stemmen in Alkmaar voor OPA, BAS van 1 naar 4 zetels

De uitslag van de raadsverkiezingen in Alkmaar wijst op verdere versplintering van het politieke landschap in de Alkmaarse raad. Onafhankelijke Partij Alkmaar (OPA) is met de meeste stemmen opnieuw de populairste partij in de stad. Net als GroenLinks en D66 hebben zij straks een fractie van vijf leden in de raad. Belangen Alkmaarse Samenleving (BAS) verrast met drie extra zetels naast de zetel van Ben Bijl die BAS al had.

GroenLinks had vijf zetels en blijft waarschijnlijk even groot in de komende vier jaar. D66 had vier zetels en wint een raadslid. VVD gaat in de voorlopige zetelverdeling terug van zeven naar vier zetels. BAS heeft ook vier zetels gekregen; dit zijn er drie meer dan de partij op dit moment heeft.

Waar de Partij van de Arbeid in Amsterdam als grootste uit de bus kwam, verliest de partij in Alkmaar een zetel en gaat hiermee van vier naar drie. Ook het CDA gaat van vier naar drie zetels. Nieuwkomer Forum voor Democratie krijgt een zetel in de Alkmaarse raad. De partij deed het minder goed dan in Dijk en Waard, waar toen drie zetels werden bemachtigd. Ook de SP haalde een zetel en keert hierdoor terug in de Alkmaarse raad.

Leefbaar Alkmaar krijgt er een zetel bij en gaat hiermee van twee naar drie zetels. Partij voor de Dieren houdt twee zetels. De Seniorenpartij Alkmaar zit straks ook weer op twee zetels en ChristenUnie behoudt zijn plek in de raad.

Op de vraag of OPA een wethouder zal leveren voor de nieuwe coalitie, reageert fractievoorzitter Victor Kloos aan het einde van de uitslagenavond tegen mediapartner NH Nieuws: “Ik ben een positief mens, de Onafhankelijke Partij Alkmaar wil graag deelnemen aan het college van B&W. We gaan deze uitslag rustig op ons laten inwerken, waarna de vervolgstappen zullen worden gezet.” De politicus gaat proberen ‘het initiatief te nemen, uiteraard met andere partijen’.

Het opkomstpercentage was 52,1 procent, tegenover 55, 3 procent vier jaar geleden. De complete uitslag, met een hulpmiddel om mogelijke coalities samen te stellen, is hier terug te vinden.

 

Nieuwkomer Ons Dorp grote winnaar verkiezingen Bergen

De nieuwe partij Ons Dorp is de grote winnaar geworden van de verkiezingen in Bergen. De lokale partij van oprichter Henk Borst en lijsttrekker Jan Houtenbos wordt meteen de grootste fractie met vijf zetels. Ook het CDA mag zich winnaar noemen. De partij van lijsttrekker Klaas Valkering gaat van twee naar drie zetels. Het zijn de voorlopige uitslagen. Definitieve cijfers worden maandag vastgesteld.

De verliezers zijn Kies Lokaal en GroenLinks, die allebei een zetel inleveren. Kies Lokaal bestaat straks uit vier fractieleden en GroenLinks uit drie. De VVD, die in 2019 werd uitgebreid van drie naar vijf zetels dankzij de overstap van Meis de Jongh en Kees van Leijen van Gemeentebelangen, komt weer terug op het oorspronkelijke zetelaantal van drie. PvdA en D66 houden waarschijnlijk hun huidige zetelaantal, respectievelijk een en twee zetels. Voor Jezus Leeft blijft er dan geen plek over in de herberg: die lijst haalde niet genoeg stemmen voor een raadszetel.

In percentages moest bijna elke bestaande fractie in de gemeenteraad inleveren, behalve CDA en PvdA. De VVD wist in 2018 nog 15,4% van de kiezers te verleiden om op deze partij te stemmen, in 2022 daalt dat naar 12,4%. D66 levert iets minder in en gaat van 9,5% in 2018 naar 8,9% in 2022. De PvdA boekt een lichte winst door van 7,2% steun onder de bevolking naar 8,1% te springen.

Ons Dorp bestaat uit een lijst met de zittende raadsleden Mariëlla van Kranenburg en Koos Bruin op verkiesbare plekken. Zij zijn waarschijnlijk samen met oud-wethouders Jan Houtenbos en Michiel van den Busken direct verkozen in de raad. De vijfde zetel wordt waarschijnlijk ingenomen door Ko Schilder uit Bergen, en als de partij een wethouder levert moet misschien ook rekening worden gehouden met de terugkeer van oud-VVD’er Laura Hoogendonk in de raad, maar dan namens Ons Dorp. Zij moeten de komende vier jaar zorgen voor ‘het nieuwe geluid’ dat door de partij tijdens de campagne is beloofd. Voorkeurstemmen voor bepaalde kandidaten op de lijst kunnen de samenstelling van de fractie nog door elkaar schudden.

De opkomst bij deze gemeenteraadsverkiezingen kwam uit op 61,7%. Dat is lager dan de 64,% uit 2018, maar nog wel fors hoger dan het provinciale opkomstcijfer van 46,9%.

De complete uitslag, met een hulpmiddel om mogelijke coalities samen te stellen, is hier terug te vinden.

LIVEBLOG en UITZENDING: gemeenteraadsverkiezingen Alkmaar 2022

VVD stelt college vragen over radicalisering op Alkmaarse basisscholen
Featured Video Play Icon

Dit is het liveblog van de Alkmaarse gemeenteraadsverkiezingen vanuit de Grote Kerk. Hier geven wij tussenstanden, eventuele wetenswaardigheden en natuurlijk de einduitslag weer. voor wie onze live uitzending op TV of YouTube kanaal niet kan (of wil) volgen.

Vier jaar geleden veroverden de VVD, GroenLinks als OPA zes zetels, CDA, D66 en PvdA volgden met vier. Twee zetels waren er voor BAS. PvdD, SPA en Leefbaar Alkmaar en één zetel voor de ChristenUnie. Hoe zijn de verhoudingen vier jaar later, met ook een aantal nieuwe partijen van de partij?

23:34 – En dan de onofficiële verdeling van de Alkmaarse raadszetels, met een opkomstpercentage is 52,1%, tegenover 55,3% vier jaar geleden.

OPA 5 (-1)
GL 5 (-1)
VVD 4 (-2)
PvdA 3 (-1)
D66 5 (+1)
CDA 3 (-1)
BAS 4 (+2)
SPA 2
LA 3 (+1)
PvdD 2
CU 1
Hart voor Vrijheid 0
SP 1 (+1)
FvD 1 (+1)
Progressief Alkmaar 0

Het grootste feestje werd gevierd bij BAS, die vier jaar geleden twee zetels pakte, er eind 2020 eentje verloor toen Willem Peters overstapte naar de VVD, en nu op vier zetels uitkomt. VVD leed de meeste pijn met twee zetels verlies ten opzichte van 2018, maar eigenlijk dus drie. Maar ook coalitiepartner GroenLinks en OPA zullen niet echt blij zijn. Ze staan nog wel bovenaan, maar leverden allebei een zetel in.

De definitieve uitslag volgt waarschijnlijk vrijdag.

23:32 – De einduitslag! Alle stemmen zijn geteld. Voordat burgemeester Schouten de uitslag bekend maakt  bedankt ze alle vrijwilligers.

OPA 11,5%
GL 11,0%
VVD 9,7%
PvdA 8,4%
D66 11,4%
CDA 7,5%
BAS 10,8%
SPA 5,7%
LA 6,5%
PvdD 6,0%
CU 2,7%
Hart voor Vrijheid 0,8%
SP 3,3%
FvD 3,7%
Progressief Alkmaar 1,0%

22:41 – Burgemeester Schouten geeft de vijfde en laatste tussenstand door, met stemmen geteld vanuit 80 van de 88 stembureaus (90,9%).

OPA 11,5%
GL 10,8%
VVD 9,7%
PvdA 8,5%
D66 11,1%
CDA 8,0%
BAS 10,6%
SPA 5,9%
LA 6,7%
PvdD 6,0%
CU 2,7%
Hart voor Vrijheid 0,8%
SP 3,4%
FvD 3,4%
Progressief Alkmaar 0,9%

De percentages zijn met hooguit 0,3% veranderd. OPA gaat stabiel aan kop, gevolgd door D66, GL en BAS. Toch zullen OPA. GL niet zo opgetogen zijn over de tussenstand. Zij verliezen immers voorlopig 3 tot 4% ten opzichte van 2018, en dat geldt ook voor coalitiepartner VVD.

De partij van lijsttrekker Ben Bijl behaalde vier jaar geleden 6% en twee zetels. en lijkt dan ook de grote winnaar te worden wat zetelwinst.

22:28 – En alweer de vierde tussenstand. De einduitslag komt dichtbij met de stemmen vanuit 71 van de 88 bureaus (80,7%) geteld:

OPA 11,5%
GL 11,0%
VVD 9,7%
PvdA 8,8%
D66 11,3%
CDA 7,7%
BAS 10,7%
SPA 5,9%
LA 6,5%
PvdD 6,0%
CU 2,7%
Hart voor Vrijheid 0,8%
SP 3,4%
FvD 3,3%
Progressief Alkmaar 1,0%

OPA zakt weer iets weg, maar blijft nog aan kop. D66 is GL voorbij gestreefd en staat nu tweede, vlak achter OPA. Wat betreft zetels zullen de partijen vermoedelijk op hetzelfde aantal uitkomen. De VVD lijkt dit jaar minder zetels te halen dan deze drie partijen. De liberalen scoren zelfs consequent lager dan BAS.

22:16 – Presentator Knook valt het op dat er snel wordt geteld. Aan burgemeester Schouten weer de eer om de tussenstand door te geven. De voorlopige uitslag met de stemmen vanuit 60 van de 88 stembureaus (68,2%) geteld:

OPA 11,9%
GL 11,0%
VVD 9,3%
PvdA 8,5%
D66 10,9%
CDA 7,7%
BAS 10,4%
SPA 6,3%
LA 6,4%
PvdD 6,2%
CU 2,7%
Hart voor Vrijheid 0,9%
SP 3,5%
FvD 3,3%
Progressief Alkmaar 0,9%

21:58 – De voorlopige uitslag met de stemmen vanuit 42 van de 88 stembureaus (47,7%) geteld:

OPA 12,6%
GL 11,3%
VVD 8,8%
PvdA 8,8%
D66 10,7%
CDA 7,7%
BAS 9,7%
SPA 7,3%
LA 5,7%
PvdD 6,2%
CU 2,9%
Hart voor Vrijheid 0,9%
SP 3,8%
FvD 2,8%
Progressief Alkmaar 0,8%

21:38 – De voorlopige uitslag met 14,7% van de stemmen geteld:

OPA 11,7%
GL 11,7%
VVD 8,6%
PvdA 9,3%
D66 10,9%
CDA 8,3%
BAS 9,6%
SPA 8,0%
LA 5,7%
PvdD 6,1%
CU 3,1%
Hart voor Vrijheid 0,7%
SP 3,7%
FvD 2,2%
Progressief Alkmaar 0,9%

21:30 – Presentator Robert Jan Knook opent de verkiezingsavond in de Grote Kerk. Hij vraagt wie er allemaal gestemd heeft. Dat is zo’n beetje iedere aanwezige. Knook hoopt eerder klaar te zijn dan vier jaar geleden, omdat er twee dagen vervroegd is gestemd. Dat leverde rond 12.700 stemmen op. Knook introduceert Anja Schouten en vraagt haar hoe zij terugkijkt op haar korte periode die zij burgemeester is geweest. Ze heeft het naar haar zin, en wat haar opviel is hoeveel er ondertekend moet worden.

Rond 12.700 Alkmaarders stemden vervroegd

De tweede dag dat vervroegd kon worden gestemd voor de gemeenteraadsverkiezingen in Alkmaar bracht meer dan 7.100 stemmen op. Daarmee kwam het totaal na twee dagen op rond 12.700. “Dank aan de meer dan 50 vrijwilligers hier”, Twitterde burgemeester Anja Schouten toen ze de tussenstand doorgaf.

Woensdag gaf gemeente Alkmaar een nieuwe tussenstand door. Tot 11:00 uur hadden rond 6.600 Alkmaarders gestemd, ongeveer 7 procent van het aantal stemgerechtigden. Totaal had daarmee rond 21 procent gestemd. De stemlokalen sluiten om 21:00 uur.

Vrijwel direct na 21:00 uur zullen de verkiezingsuitslagen van de eerste twee dagen worden onthuld. Alkmaar Centraal zendt live uit via tv en YouTube vanuit de Grote Kerk, waar alle kandidaten zich dan hebben verzameld om de uitslagen te volgen. Ook komen er updates via een blog op alkmaarcentraal.nl en sociale media.

Eerste dag Alkmaarse gemeenteraadsverkiezingen: 5.559 stemmers

De eerste dag dat er gestemd kon worden  op de kandidaten voor de nieuwe gemeenteraad van Alkmaar liep het nog geen storm: bij elkaar brachten 5.559 Alkmaarders hun stem uit. Ook op deze tweede dag zijn veertien stembureaus open en op dé verkiezingsdag, woensdag, zijn dat er 58. Vier jaar terug werd 47.792 keer gestemd. De verwachting is dat de meeste mensen op de laatste dag naar de stembus gaan.

Burgemeester Anja Schouten heeft dinsdagochtend gestemd. Ze deed dat bij Zorgcirkel Westerhout aan de Van Houtenkade. Ze maakte meteen van de gelegenheid gebruik om met inwoners een praatje te maken. “Leuke gesprekken met de mensen daar als bonus.”

Alkmaar Centraal zal live aanwezig zijn bij de verkiezingsavond op woensdag. Er is een live uitzending op tv en via YouTube, en via sociale media zullen updates worden gegeven. (foto: Twitter @Amcgschouten)

Ook in Alkmaar verkiezingsposters overplakt met ‘waarschuwing’ tegen ‘The Great Reset’

Verspreid door het land wordt over partijposters heen geplakt met poster die waarschuwen voor ‘The Great Reset‘. Het gaat dan om verkiezingsposters van de lokale fracties van landelijke partijen. Ook in Alkmaar is over posters heen geplakt, in ieder geval over die van de VVD.

Fractievoorzitter en lijsttrekker John van der Rhee is furieus: “Inderdaad heeft een club onbekenden de driehoeksborden op de Frieseweg en de Zeswielen gemeend te moeten besmeuren met anti-semitische complottheorie-plaksels. Het is een verwerpelijk clubje onnozelaars, die hun gezicht bij geen enkel debat hebben durven laten zien. Maar onder dekking van de donkere nacht durven deze “helden op sokken” blijkbaar wel.”

Onder andere burgemeester Antoin Scholten van Venlo gaat aangifte doen omdat er tientallen verkiezingsposters zijn overgeplakt en ook de Alkmaarse VVD heeft formeel melding gemaakt van het overplakken van posters bij burgemeester Anja Schouten van Alkmaar. “Wij hebben geen enkele vorm van begrip voor het verstoren van het democratisch proces”, besluit Van der Rhee.

Het groot Bergens TV-debat: de belangrijkste punten

Featured Video Play Icon

Een dag na het aftreden van voormalig wethouder Klaas Valkering, ging de Bergense campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen gewoon door. Acht Bergense politieke partijen hopen op zoveel mogelijk stemmen en daarom gingen zij gistermiddag de strijd met elkaar aan tijdens het verkiezingsdebat van Streekstad Centraal en mediapartner NH Nieuws.

VVD, D66, CDA, Partij van de Arbeid, GroenLinks, Kies Lokaal, en nieuwkomers Ons Dorp – bestaande uit Gemeentebelangen en Behoorlijk Bestuur Bergen – en Jezus Leeft gingen met elkaar het debat aan onder leiding van journalist Arend de Geus. Ze gaven hun visie op Bergense hete hangijzers: woningbouw, de bestuurscultuur, milieu en energie en de bestuurlijke organisatie BUCH (Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo). Hieronder vind je de belangrijkste punten:

Ondanks dat Klaas Valkering de dag ervoor zijn wethouderstaken neergelegde, was hij wel als lijsttrekker bij het debat aanwezig. Dat hij opstapte als wethouder, heeft te maken met een omstreden campagnebrief van het CDA. De brief, die donderdagavond bij verschillende inwoners op de deurmat was gevallen, was opgesteld op papier dat lijkt op briefpapier van de gemeente en zat in een envelop met hetzelfde logo: “Mijn naam staat eronder en dat maakte dat de functie van lijsttrekker en wethouder te veel met elkaar vermengd raakten. Ik vind de integriteit van ons bestuur belangrijk”, vertelt Valkering. Toch is er volgens hem geen discussie geweest of hij de partij nog kan vertegenwoordigen. “Ik heb mijn verantwoordelijkheid genomen en dat is goed. Maar uiteindelijk staat de gemeente voor grote uitdagingen.” En die wil Valkering oplossen.

Op de stelling ‘gemeente Bergen doet voldoende aan woningbouw’, reageren de politici eensgezind: dat is niet het geval. Valkering – die als wethouder verantwoordelijk was voor woningbouw – mag als eerste zijn reactie toelichten: “Er is altijd een excuus”, zegt hij. “We willen wel bouwen maar…” Toch wil hij ‘de wethouder die verantwoordelijk was’ voor het woonbeleid van de afgelopen coalitie graag ‘een complimentje geven’ voor het plan dat ervoor zorgt dat het wonen in een vakantiehuisje wordt versimpeld. Volgens D66 moeten woningbouwplannen in het vervolg ‘beter worden afgestemd met inwoners’: “Het aantal zaken dat naar de Raad van State gaat, gaat explosief omhoog” vertelt partijlid Klaas van der Kaaij. “Inwoners krijgen steeds zulke andere signalen van politiek.” Ook geeft hij aan voor flexwoningen te zijn, iets waar Peter van Huissteden van de PvdA zich bij aansluit.

Volgens Van Huissteden is woningbouw ‘voor iedere partij belangrijk’, maar zit het verschil hem in het soort woningen dat gebouwd moet worden: “Kennemer Wonen heeft berekend dat er 550 sociale huurwoningen nodig zijn om aan de vraag te voldoen. Wij moeten die urgentie omzetten in daden. Dure woningen hebben we in Bergen genoeg.”

Bij een ander thema, milieu en energie, reageren de partijen onder meer de volgende stelling: ‘iedere inwoner moet zijn huis kunnen verduurzamen met gemeentelijk geld’. Solita Groen van GroenLinks stemt in eerste instantie voor, maar trekt al snel de conclusie dat mensen ‘in een mooie villa’ dat geld niet nodig hebben. Wel is de energietransitie volgens haar een groot probleem, ‘vooral voor gezinnen die het niet kunnen betalen’. “Kan de gemeente meer betekenen voor hen? Absoluut”, besluit de lijsttrekker.

Henk Borst van Ons Dorp stemt tegen. Volgens hem ‘kan het geld wel op’: “Wij zijn van mening dat de energietransitie vooral een kwestie voor Den Haag is”, aldus Borst. “Zeker als de lokale belastingen anders omhoog moeten.” VVD geeft aan dat de energietransitie ‘urgent’ is, maar Meis de Jongh vindt het net als Borst vooral een landelijk onderwerp. “Wat wij kunnen doen? Het makkelijker maken voor mensen door hen te laten zien waar ze naartoe kunnen voor duurzamere opties.” Kies Lokaal vindt niet dat inwoners het geld zomaar moeten krijgen en is voor een renteloze lening van de gemeente. “Wij zijn voor voorschieten, maar niet betalen”, aldus Ron Karels.

Het grote Bergense TV-debat, een dag na opstappen wethouder

Featured Video Play Icon

Een dag nadat Klaas Valkering zijn ontslag indiende als wethouder, ging de verkiezingscampagne in Bergen gewoon door. Om inwoners wegwijs te maken in de verschillende standpunten van de Bergense politieke partijen, organiseerden Streekstad Centraal en mediapartner NH Nieuws in deze gemeente een verkiezingsdebat.

De afgelopen periode heeft Kieskompas gepeild welke onderwerpen de inwoners van Bergen belangrijk vinden. Welke kwesties zijn de afgelopen vier jaar onvoldoende opgepakt door de lokale politiek en welke onderwerpen moeten de komende vier jaar hoog op de politieke agenda komen? Zaterdag gingen wij daarover in gesprek met de politici van alle partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Bergen.

Zaterdagmiddagtip: het grote Bergen TV-debat van Streekstad Centraal en NH Media

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen organiseren Streekstad Centraal en NH Nieuws morgen een verkiezingsdebat in het bezoekerscentrum in Schoorl. Het begint om 15:00 uur en duurt tot maximaal 17:00 uur. Het debat is live te volgen op TV en via YouTube.

Alle partijen op de Bergense kieslijst zijn tijdens het verkiezingsdebat vertegenwoordigd. Zij gaan met elkaar het gesprek aan over belangrijke actuele onderwerpen als wonen, bereikbaarheid, milieu en vluchtelingen.

Ook inwoners vertellen morgen over onderwerpen die zij belangrijk vinden. Zij lichten tijdens het debat toe wat de toekomstige gemeenteraad in Bergen volgens hen moet veranderen en op de agenda moet zetten. Hierover gaan zij met politici in gesprek.

Mensen met een Ziggo-aansluiting kunnen het debat volgen via kanaal 42. Op YouTube is het debat te bekijken via deze link: https://www.youtube.com/watch?v=5TCYgqQtwcs

Burgemeester Bergen eist rectificatie en excuses van CDA voor misleidende brief

Burgemeester Lars Voskuil eist dat de CDA-afdeling van Bergen vrijdag een uitgebreide rectificatie verspreidt voor een misleidende brief van wethouder Valkering die donderdagavond huis-aan-huis werd bezorgd. Er moet gerectificeerd worden via al haar sociale mediakanalen en websites. Burgemeester Voskuil verlangt dat in deze rectificatie heldere excuses staan ‘voor deze misleidende vorm van haar schrijven en voor het ten onrechte gebruiken van afbeeldingen en teksten die de indruk zouden kunnen wekken dat deze van de gemeente Bergen afkomstig zijn’. De burgemeester zal zelf een dergelijk bericht verspreiden via de gemeente Bergen als het CDA hieraan niet of niet op tijd voldoet.

Dit staat in een bericht dat burgemeester Voskuil vrijdagochtend stuurde aan de raadsleden. Het bericht ging vooraf aan de ontslagbrief van wethouder Valkering, die kort daarna werd verspreid. Uit het bericht aan de raadsleden blijkt dat de burgemeester de brief donderdagavond ook zelf op zijn huisadres in Groet had ontvangen. Er kwamen echter ook berichten uit andere dorpskernen die de brief toen ook al kregen. Eerder had het CDA laten weten dat de brief nog maar in enkele straten in de gemeente was verspreid.

Aan de raad schrijft burgemeester Voskuil: “Gisteren ontving ik thuis een brief die op het eerste gezicht in alles leek op een brief afkomstig van de gemeente Bergen. Bij nadere lezing bleek het een campagneuiting van het CDA te zijn die blijkbaar huis-aan-huis was verspreid in de gemeente. Bij deze laat ik u weten dat deze brief buiten medeweten van de gemeente, het college en/of de gemeentelijke organisatie is verspreid”.

Hij vervolgt: “Bij deze wil ik u ook laten weten dat ik, in mijn hoedanigheid als voorzitter van het hoofdstembureau Verkiezingen, na het ontvangen van deze brief een email heb gestuurd naar de afzender, de fractievoorzitter van de betreffende partij en de voorzitter van het plaatselijke partijbestuur. Daarin staat dat ik dit hoog opneem, en dat ik dit beschouw als een poging tot misleiding, waarmee schade kan worden toegebracht aan de goede naam en reputatie van de gemeente Bergen en in het verlengde daarvan aan de integriteit van het proces van onze onafhankelijke verkiezingen”.

De laatste alinea’s luiden: “Ik heb aan de partij gevraagd om een uitgebreide rectificatie op vrijdag 11 maart 2022 (vandaag) via al haar sociale mediakanalen en websites. Deze rectificatie dient heldere excuses voor deze misleidende vorm van haar schrijven te maken en voor het ten onrechte gebruiken van afbeeldingen en teksten die de indruk zouden kunnen wekken dat deze van de gemeente Bergen afkomstig zijn. Indien geen gevolg wordt gegeven aan deze oproep, dan zal ik een mededeling van deze strekking laten verspreiden via de gebruikelijke kanalen van de gemeente Bergen.”

Vrijdagmiddag om 15:00 uur staat er inmiddels een excuustekst op de facebookpagina van CDA Bergen. Op andere social media van het CDA in Bergen zijn nog geen excuses gevonden. De website promoot nog uitsluitend de kandidatenlijst en het verkiezingsprogramma.