Egmonds monument voor oorlogsvliegers moet er echt komen: “Nog voor de zomer”

Een eerbetoon. Waardig en niet te missen. Dat verdienen 25.000 oorlogsvliegers, die in de Tweede Wereldoorlog vermist raakten. Egmonder Martijn Visser wil daar een monument voor oprichten in zijn dorp. “Een monument voor de mensen die hun leven verloren boven de Noordzee en nooit gevonden zijn. Voor hen bestaat zo’n plek niet.”

Sinds dit voorjaar is de Stichting Egmond ’40-’45 al fondsen aan het werven voor het internationale monument dat op de noordelijke boulevard van het kustdorp, vlak bij de vuurtoren, moet komen te staan. LOST heet het: Lost Over Sea Tribute. Voor het oorlogsmonument is 72.000 euro nodig. “Op dit moment staat de teller op 52.000 euro”, vertelt Martijn Visser van de stichting, “Er moet dus nog wel wat bij”, zegt Martijn tegen mediapartner NH.

Aanleiding voor het monument is de vondst van de restanten van een bommenwerper in Camperduin. Onderdelen daarvan spoelden aan na de storm Eunice in 2022. “We weten negentig procent zeker om welk vliegtuig het gaat, en kwamen ook in contact met nabestaanden van de bemanning. Die opperden een herdenkingsplek te maken.” Daarna is het balletje gaan rollen. “Want boven zee zijn wel 25.000 vliegers nog altijd vermist. Zij verdienen een plek. Die geven wij ze met dit monument. Gek genoeg was dat er nog niet. Wel voor de Waddenzee en het IJsselmeer. Niet voor de Noordzee”, legt Martijn uit, terwijl hij voor een foto poseert naast de maquette van het monument. (tekst gaat door onder de foto)

Martijn Visser. (foto: NH / Anne Klijnstra)

“Daarnaast speelde Egmond aan Zee een bijzondere rol tijdens WOII door de ‘gap’ (een gat in de luchtafweer van de nazi’s, red.) waardoor geallieerde vliegers via deze route naar Duitsland vlogen. Overal lag de Atlantikwall, vol met geschut. Maar hier was het veel minder. In Castricum en Bergen stonden radartorens die zwaar bewaakt werden. Egmond lag er een beetje tussenin. En onze vuurtoren Jan van Speijk werd, ondanks dat het licht gedoofd was, ook gebruikt als baken door vliegers. We willen straks het verhaal van de ‘gap’ én de vele vermisten hier gaan vertellen.”

“En we hebben vanaf het begin als stichting gezegd: het moet ook voor vermiste Duitse vliegtuigbemanningen zijn. We willen ze na 78 jaar gezamenlijk herdenken. Daarmee gooiden we ook een beetje de knuppel in het hoenderhok, maar de negatieve reacties zijn op minder dan één hand te tellen.” De vele Duitse toeristen die Egmond bezoeken, vinden het initiatief volgens Martijn Visser ook heel bijzonder. “Van applaus tot tranen krijgen we als we het verhaal vertellen en onze film laten zien van het monument in ons Bunkermuseum.” (tekst gaat door onder de foto)

Het Bunkermuseum in Egmond aan Zee. (foto: Streekstad Centraal)

“Velen van hen hebben het nog steeds moeilijk met het oorlogsverleden van hun land, vertellen ze ons.” Helemaal uniek is zo’n gezamenlijke herdenkingsplek niet. “Er zijn in Drenthe en Overijssel al ‘inclusieve’ monumenten.” Het monument in Egmond krijgt de vorm van een doorzichtige zuil waarin Amerikaanse, Britse en Duitse identiteitsplaatjes uit de lucht vallen, een vliegenier vormen en dan naar de zeebodem zakken. “En het wordt hier op handen gedragen”, zegt hij.

“Mensen kennen het verhaal, vragen ons wanneer het er komt en we hebben ook een hoop dorpsbewoners die ons geld doneren.” Dat geld is de laatste hobbel die de stichting te nemen heeft. “De plek, de vergunning en het ontwerp is rond. Nu alleen de financiering nog.” Er is nog 20.000 euro nodig. “We hebben al een aantal grote sponsoren uit het dorp en de regio, en er staan nog een hoop lijntjes uit naar fondsen, ambassades en stichtingen. Maar ook kleine donaties kunnen we goed gebruiken. We hebben uiteindelijk 500 identiteitsplaatjes nodig. Die kosten 15 euro per stuk. Je kan ook een zo’n dog tag sponsoren.”

“Daarnaast zijn we aankomende zondag, kerstavond, vanaf 17.00 uur bij het verlichten van de oorlogsgraven op de begraafplaats in Bergen. Daar liggen ook vliegers van wie de collega’s nog altijd vermist zijn. We vertellen daar kort wat over het monument en hopen er sponsoren te vinden. We hopen dat het monument binnen een half jaar gerealiseerd is. Dat moet lukken.”

Volop ideeën voor nieuwe invulling kerk Stompetoren: “Een verrijking”

De kerk is geen kerk meer, maar daarmee nog niet verloren voor het dorp. In Stompetoren kregen inwoners de kans om hún ideeën voor het karakteristieke gebouw – met, inderdaad, een toren zonder spits – op een rijtje te zetten. Misschien kan er in de kerk wel geslapen worden, opperde iemand. Dat zou kunnen worden ingepast in de commerciële bestemming die het kerkje moet krijgen.

“Dat is alleen maar goed voor Stompetoren”, zegt Sylvester Liefting tegen mediapartner NH. Hij bezocht de brainstormsessie namens de dorpsraad. “Door commerciële activiteiten komen er weer meer mensen naar de kerk. Daarmee zetten we Stompetoren op de kaart.” In augustus nam de Protestantse Gemeente Schermer (PGS) het ingrijpende besluit om de kerk te verkopen aan erfgoedontwikkelaar COUP. De komende 15 jaar krijgt het gebedshuis een commerciële functie door activiteiten en evenementen. Op deze manier willen ze meer bezoekers trekken dan alleen de kerkgangers.

Daarom konden bewoners maandagavond aanschuiven voor een brainstorm over de nieuwe invulling van de kerk. “De bewoners zijn vooral nieuwsgierig naar de mogelijkheden”, aldus Liefting. Volgens Liefting hadden de dorpelingen bijzondere ideeën voor de invulling van de kerk. “Er was bijvoorbeeld een vrouw die als idee had om ‘heilige nachten’ te organiseren. Waarin je onder een koepel in de kerk kan slapen”, vertelt hij lachend. Erfgoedontwikkelaar COUP neemt de kerk in januari over, dus wie weet is dit idee binnenkort wel mogelijk.

De dorpelingen zijn blij dat de kerk niet verdwijnt. Het is duidelijk dat mensen veel warme herinneringen hebben aan het gebouw. Zo ook op Facebook, waar een Stompetorenaar terugblikt op zijn herinneringen aan het gebedshuis. “De kerk waar ik 70 jaar geleden werd gedoopt door dominee Nico van der Linden.”

Dankzij de overname kan de kerk zijn diensten voortzetten én komen er nieuwe activiteiten. Daar is de dorpsraad dolbij mee omdat het meer bezoekers trekt. “Dat is alleen maar goed en een verrijking van Stompetoren”, stelt Liefting. Bovendien betekent de overname dat de kerk beter onderhouden wordt. “Dat is ook fijn voor zo’n monumentaal pand.”

Hoevers mogen meebeslissen over nieuwe locatie kindcentrum: “Samenspraak met bewoners”

Lekker centraal, of wat meer ruimte om de school heen: voor allebei valt wat te zeggen en er valt ook tegen elke locatie wel wat in te brengen. Het zijn afwegingen waar inwoners van Egmond aan den Hoef zich het hoofd over mogen breken. Want de gemeente Bergen wil inwoners nadrukkelijk betrekken bij de keuze voor een nieuwe schoollocatie in Egmond aan den Hoef.

Er moet een keuze worden gemaakt tussen de plek van de Sint-Jozefschool en de locatie van de Boswaid. Op één van die twee plekjes in Egmond aan den Hoef moet de nieuwbouw van Kindcentrum De Kiem verrijzen. Basisschool en kinderopvang ineen, onder bestuur van scholenkoepel Blosse. “De BUCH heeft verzocht een locatiestudie uit te voeren waarin de sterkten en zwaktes van deze twee locaties in kaart worden gebracht”, staat te lezen in een rapport over De Kiem. Daarin worden de belangrijkste voors en tegens op een rij gezet.

Een moeilijkheid is bijvoorbeeld de bereikbaarheid per auto. Rondom de Sint-Jozefschool is het krap, de Boswaid heeft betere papieren: “Deze wegen zijn zowel per voet, fiets als auto toegankelijk”, lezen we. Al zijn de wegen niet heel breed, dus bij grote drukte kunnen er wel problemen ontstaan. Maar de huidige locatie van de Sint-Jozefschool scoort duidelijk slechter op dit punt: “Het perceel is matig ontsloten”, schrijven de opstellers van het rapport. “Tijdens
de drukste uren is er weinig bewegingsruimte aanwezig.” Maar dat kan ook een pluspunt zijn: “Tegelijkertijd kan de drukte ouders afschrikken om hun
kinderen met de auto te komen brengen. Daardoor kunnen ouders verleid worden om met de fiets te komen.”

Het zijn afwegingen waar menig Hoever wel een mening over zal hebben. En die mening mag dus ook gegeven worden. Op donderdag 11 januari worden er inloopbijeenkomsten georganiseerd, waarbij omwonenden en betrokkenen vragen kunnen stellen en hun ideeën kunnen voorleggen. Dan zal er ook een enquête worden verspreid. De uiteindelijke keuze wordt daarna gemaakt door de gemeenteraad van Bergen.

Heerhugowaardse leerlingen maken kerstpakketten voor minima: “Wel netjes”

Featured Video Play Icon

Voedzaam, letterlijk, feestelijk: leerlingen van het Horizon College in Heerhugowaard zijn druk in de weer met het maken van kerstpakketten. Die pakketten zijn bedoeld voor huishoudens waar een feestelijke kerst geen vanzelfsprekendheid is. Mensen die weinig te besteden hebben kunnen zo tóch een mooi kerstfeest vieren, en de leerlingen leren tegelijk nuttige lessen over logistiek en orderpicken.

Plaats van handeling is een loods vol stellages in het schoolgebouw. De schappen zijn gevuld met duizenden producten. “Eigenlijk alles wat je ook in de supermarkt vindt”, legt Ramona van der Meer van Stichting Hulp voor Minima uit aan mediapartner NH. Het kerstpakketten-project is een samenwerking tussen de school en de stichting. “De spullen krijgen we door onze winkelacties. Dan vragen we mensen voordat ze de supermarkt ingaan om iets extra’s te kopen voor de kerstpakketten.”

Iedere leerling heeft zo zijn eigen verantwoordelijkheid. “Mijn taak is het aftekenen”, aldus Kevin. In zijn handen heeft ‘ie lijst met inhoud die secuur afgevinkt dient te worden. “Ik zorg dat alles goed in de doos komt.” Kevin werkt samen met Leks. “Ik ben de orderpicker”, vertelt hij. “Ik pak de spullen uit de schappen.”

De operatie voltrekt zich onder toeziend oog van docent Dennis Kee. “Deze leerlingen volgen de studie ‘logistiek medewerker'”, aldus Kee. “En wat ze nu aan het doen zijn is ‘orderpikken’ wat ze straks in het bedrijfsleven ook gaan doen. Dus voor hen is het een hele mooie manier om praktijkervaring op te doen.”

Als de pakketten straks klaar zijn, zullen de leerlingen ze zelf overhandigen. “De gedachte daarachter is om de jongeren mee te geven dat niks vanzelfsprekend is”, vertelt Van der Meer van de stichting. “En dat het iedereen kan gebeuren om in de bijstand terecht te komen.” De leerlingen zelf vinden het alleen maar mooi dat ze straks mensen blij kunnen maken. “Ik vind het leuk dat het naar deze mensen gaat”, aldus leerling Tinetta. “Ik vind de actie wel netjes”, zo vindt ook Kevin. “Mensen die het niet breed hebben, moeten ook gewoon normaal kerst kunnen vieren.”

Blik vooruit op Hofplein met minder blik: “Blijft inzetbaar voor zomerkermis”

Het is één van de afspraken uit het coalitieakkoord van Alkmaar: een ander Hofplein, dat in een toekomst geen parkeerplaats meer zal zijn. Maar hoe dit plein in de historische binnenstad er dan wél uit gaat zien, dat blijkt bij navraag nog niet tot in detail ingevuld. Wél duidelijk: het lukraak neerkwakken van fietsen moet echt een keer over zijn.

Voor die fietsen komt er namelijk op zeer korte termijn al strenger beleid. Fietsen die niet in de rekken of de aangewezen fietsparkeervakken staan moeten weg, vindt de gemeente. En daar zal aan worden vastgehouden tot de herinrichting van het plein. Maar juist die herinrichting blijft vooralsnog een vage stip aan de horizon. “Bewoners en ondernemers worden betrokken bij het onderzoek over de mogelijkheden van de invulling van de ontwikkeling van het Hofplein.”

Dat laat het college weten in antwoord op raadsvragen van GroenLinks en PvdA. Die partijen wilden weten wat de stand van zaken was en deden enkele suggesties voor een groenere inrichting. Het plein zou bijvoorbeeld kunnen dienen als één van de plekken waar de gemeente bomen gaat planten, 5.000 maar liefst: “Wij hebben namelijk begrepen dat er verwoed gezocht wordt naar ruimte voor dit plan”, schrijven de oppositiepartijen. (tekst gaat door onder de foto)

Het plein moet ruimte blijven bieden aan grote kermisattracties. (foto: Streekstad Centraal)

Om die vraag manoeuvreert het college in zijn beantwoording heen. “Het begin van de aanplant van de 5.000 bomen was op 15 november 2023”, wordt er geschreven. “Deze eerste boom is geplant langs het Jaagpad.” Maar op de mogelijkheid van nieuwe bomen op het Hofplein gaat het college nadrukkelijk niet in. Dat is allemaal nog nader in te vullen.

De belofte dat er straks niet meer op het plein geparkeerd mag worden houdt wel stand. Maar ook daarbij geldt: die straatparkeerplaatsen moeten dan wél elders worden gecompenseerd, en bordjes die naar de parkeergarages verwijzen zijn wat dat aangaat niet genoeg. Iets wat GroenLinks en PvdA anders best zouden zien zitten. “Ja dat zou kunnen”, zegt het college daarover zuinigjes. “Dit niet het uitgangspunt.”

Zo blijft er veel onduidelijk over het Hofplein van de toekomst. Bomen, een sierlijke fontein, een monumentale straatinrichting om het ‘Hof van Sonoy’ beter uit te laten komen: het klinkt allemaal aardig maar erg waarschijnlijk is het niet. “De Gedempte Nieuwesloot blijft toegankelijk voor de auto”, herhaalt het college nog maar eens. En: “Het Hofplein blijft inzetbaar voor de zomerkermis en andere evenementen.”