“Weet je, voor veel mensen is de Tweede Wereldoorlog inmiddels Glenn Miller, Lucky Strike, The Star Sisters en Keep Them Rolling. Het is glamour en entertainment geworden. Maar dat is natuurlijk ook wat mensen nodig hebben. Mensen willen het plaatje zó zien, als een sprookje. ”
Aan het woord is Bob Kos. Gekleed in een historisch Canadees uniform staat hij aan de voet van de Ruïnekerk in Bergen te midden van de festiviteiten ter gelegenheid van 80 jaar Bevrijding. De geboren Bergenaar, die tegenwoordig in Egmond aan Zee woont, noemt zichzelf een Museumman. Hij is nauw betrokken bij het Marinemuseum in Den Helder en het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Op dagen als deze hijst hij zich in historische kledij en vertelt aan wie het maar horen wil over de rol van Canada bij de bevrijding van Nederland. (tekst gaat verder onder de foto)
Rond de Ruïnekerk staan talrijke oude Jeeps en andere militaire voertuigen opgesteld. Rond het middaguur wordt het nog drukker, als de trucks van Keep Them Rolling een pitstop maken bij het Bergense festival, onderweg naar Egmond. De colonne is op tijd om te zien hoe het vrijheidsvuur om 12:00 uur wordt ontstoken, gevolgd door het hijsen van de vlag door de kinderburgemeester en de scouting.
Amerikaanse, Engelse en Canadese vlaggen wapperen uitbundig in het voorjaarszonnetje. Muziek is er constant. Schotse doedelzakspelers dwalen over het festival. Als het Muziek en Showkorps Blue Seals uit Zeewolde arriveert, houden ze zich weer even in.
Het mooie weer en het programma hebben duizenden mensen naar het Bergense bevrijdingsfeest gelokt. Maanden voorbereiding zit er telkens in voor de Historische Vereniging Bergen. De viering van 75 jaar bevrijding kon in 2020 niet doorgaan door de coronapandemie. Dit lustrum moet dat een beetje goedmaken. (tekst gaat verder onder de foto)
“Het leeft hier”, vertelt de vrouw achter de kraam met de bevrijdingsjurken. Mogelijk heeft dat te maken met de aanwezigheid van het oorlogskerkhof van het Gemenebest op de Bergense begraafplaats. De herdenking de avond ervoor was ook dit jaar weer zeer druk bezocht.
Herdenken was zondag. De Historische Vereniging Bergen heeft enorm uitgepakt om de maandag daarop de 80ste bevrijdingsdag groots te vieren. Tientallen eigenaren van een historisch voertuig zijn gestrikt om naar Bergen te komen. Vooral Jeeps zijn er in allerlei militaire uitvoeringen. De kinderen mogen op de auto’s en achter het stuur ontdekken hoe de claxon klinkt.
Er is maandag nog veel meer te zien op het Bergense bevrijdingsfeest. Foto’s rondom het terrein tonen het dagelijks leven in Bergen tijdens de oorlogsjaren. In de Ruïnekerk is een foto-expositie van kinderen die illustreert hoe zij vrijheid in beeld brengen. Ook die is drukbezocht. Net zoals er maar weinig plekken zijn die je rustig kunt noemen. (tekst gaat verder onder de foto)
Hoogtepunt van het Bevrijdingsfeest moet de symbolische voedseldropping worden uit enkele vliegtuigen om 13:00 uur. Broodjes zouden over de hoofden van de mensen op het Bevrijdingsfeest worden uitgestrooid. Maar wanneer de sportvliegtuigjes op het afgesproken tijdstip inderdaad overvliegen, is er toch een anticlimax: de dropping blijft achterwege. Omgeroepen wordt dat de dropping door technische problemen naar 14:00 uur wordt verplaatst, maar ook dan valt er geen brood uit de hemel. Uiteindelijk wordt de dropping helemaal afgeblazen. Het mag de pret niet drukken.
Met zijn Canadese uniform trekt Bob Kos de aandacht. Onvermoeibaar legt hij telkens aan nieuwe passanten uit wat de verschillen zijn tussen een Engels en Canadees uniform. “Het Engelse uniform was wat bruiner, de Canadezen waren wat groener. Die uniformen waren ook van betere kwaliteit.”
Als historicus schetst hij graag een genuanceerder beeld van de oorlog, een beeld dat wat minder past bij het beeld dat het grootste deel van het publiek graag ziet op Bevrijdingsdag. De Historische Vereniging Bergen heeft vooral in díe plaatjes willen voorzien. Maar met de kritische streep die Bob Kos zet onder de valse romantiek van de Jeeps en de broodjes die uit de hemel vallen, biedt het programma nu een balans waarvoor het vijftig jaar geleden nog ’te vers’ was. (tekst gaat verder onder de foto)
Dat is precies wat de organisatie met het bevrijdingsfeest voor ogen heeft. Het wil een mooie mix bieden van bezinning, feest en verbinding: “Een bijzondere dag en avond om samen te herdenken en te vieren wat vrijheid en vrede voor iedereen betekent.”