De overhandiging van de grootste laatmiddeleeuwse tinnen schotel van Nederland aan de gemeente Alkmaar was woensdagmiddag het decor voor een bijzonder persoonlijk én historisch moment. In het sfeervolle Stadskaffee Laurens verzamelde zich een bont gezelschap van archeologen, tinexperts, familie, lokale bestuurders en geïnteresseerde Alkmaarders om getuige te zijn van een gebeurtenis die “Alkmaar tastbare geschiedenis in handen geeft”.
Al vroeg zochten tientallen bezoekers een plekje in de zaal, waar een uitgelaten sfeer hing. Centrale aandacht trok natuurlijk de imposante tinnen schotel, die op een sokkeltje uitgestald stond. Met haar gewicht van 3,7 kilo en een diameter van 44,5 centimeter is deze schotel een ware reus onder haar soortgenoten. “Het formaat en gewicht zijn al indrukwekkend, maar de aanwezigheid van de standring maakt dit object ronduit uitzonderlijk,” zou tinexpert Jan Beekhuizen later zeggen tijdens de bijeenkomst.
Langzaam verstomde het geroezemoes toen het programma begon. Archeologe Nancy de Jong-Lambregts begeleidde de officiële overdracht en verwelkomde de aanwezigen. Zij was er duidelijk opgetogen onder: “Een schenking waar mijn ogen zo groot als schoteltjes van werden,” liet ze weten aan NH, mediapartner van Streekstad Centraal.
Ze vervolgt: “De historische waarde is enorm. We weten waar het vandaan komt, en het geeft ons een inkijkje in het dagelijks leven op een kasteel. Dankzij dit soort vondsten krijgen we er steeds meer een beeld van.” (tekst gaat verder onder de foto)
Centraal in het verhaal stond de emotionele betekenis voor Joep Fokker, die de schotel namens zijn overleden vrouw, Corry Fokker, schonk aan de gemeente. Voor Joep was het een moment van terugblikken en eerbetoon. Hij werd zelfs gevraagd of hij de microfoon dichter bij zijn mond wilde houden.
“Ik doe dit voor het eerst,” zei hij zichtbaar aangedaan. “Het was voor haar een heel bijzondere ontdekking. Door de schenking blijft haar vondst bewaard en krijgt het een betekenis voor heel Alkmaar en ver daarbuiten. Voor mij is het waardevol dat haar naam verbonden blijft aan dit unieke stuk.”
Bij de schotel stond een foto van Corry: “Zo heb ik haar ontmoet, toen was ze zeventien,” vertelde Joep. Toen de twee elkaar 52 jaar geleden ontmoetten had Corry het bijzondere voorwerp al. De schotel heeft tientallen jaren bij Joep en Corry in de kast gestaan. Woensdag is het voor het eerst dat de schotel tentoongesteld wordt. (tekst gaat verder onder de foto)
Joep Fokker blikt terug op het moment van ontdekking: “Er was een opgraving geweest van het kasteel en toen ze klaar waren, was Corry gaan kijken met haar vader. Ze zag toen iets in de sloot liggen en begon het uit te halen. Ze heeft toen op haar buik gelegen om het eruit te halen.”
De schotel komt volgens de experts uit de periode vóór 1517, toen kasteel Nieuwburg bij de slag om Alkmaar werd verwoest. “Hij hoort in Alkmaar,” besloot Joep met pretoogjes, en in de zaal klonk instemmend gelach. (tekst gaat verder onder de foto)
Niet alleen de aanwezigen, maar ook de experts waren onder de indruk van de vondst. Tinexpert Jan Beekhuizen, bekend van het tv-programma ‘Tussen Kunst en Kitsch’, stelde: “De eerste keer dat ik deze schotel zag, was ik met stomheid geslagen. Het formaat en gewicht zijn al indrukwekkend, maar de aanwezigheid van de standring maakt dit object ronduit uitzonderlijk. Met slechts één kleinere parallel uit Poortugaal kunnen we gerust spreken van een unieke vondst in Nederland.”
Het bijzondere aan deze schotel is niet alleen haar formaat, maar ook het ontbreken van een merkteken op de achterkant – iets wat zeer ongebruikelijk is voor tinnen voorwerpen. Nancy: “Het is een kostbaar materiaal, dus van tinnen schotels werden vaak bijvoorbeeld weer lepels gemaakt. Het werd hergebruikt en hergebruikt.”
Waar de schotel precies voor diende, is nog een raadsel. Mogelijk was hij bedoeld als dienschotel of als kerkelijk object, maar het onderzoek daarnaar loopt nog. Stadsarcheoloog Nancy: “Voorlopig wordt de schotel bij ons onder de juiste klimatologische omstandigheden bewaard. En daarna gaan we een goede plek vinden want deze schotel verdient het om gezien te worden.” (tekst gaat verder onder de foto)
Het officiële moment werd beklonken toen Joep Fokker de schotel overhandigde aan wethouder Erfgoed, Jan Hoekzema. Daarbij hield Joep de foto van zijn vrouw stevig vast: “Het is bijzonder dat een persoonlijk verhaal, de vondst door Corry Fokker, en het besluit van haar man Joep om dit erfgoed te delen, samenkomt met een stuk nationale geschiedenis. Wij zijn trots dat de grootste middeleeuwse tinnen schotel van Nederland nu hier bewaard blijft, voor onze inwoners en onderzoekers van nu en van de toekomst.”
Komende zaterdag is de schotel voor het eerst publiekelijk te zien tijdens Open Monumentendag in de Grote Kerk. Daarna zal de gemeente op zoek gaan naar een definitieve plek zodat iedereen de schotel kan gaan bekijken. “Als het straks tentoongesteld wordt, ga ik zeker kijken om te horen wat mensen ervan vinden,” besloot Joep Fokker met een glimlach. (Hoofdfoto: Jan Jong Fotografie)