Soppen, druipen, dweilen: het is nat in de Duinstreek, heel nat. Wat toch eigenlijk het hoogste gebied in wijde omtrek is, blijkt deze winter allesbehalve droog. Straten staan blank en het bekende Vredeskerkje in Bergen aan Zee is praktisch onbereikbaar. Zicht op verbetering is er nauwelijks. “De hoogste grondwaterstanden zien we aan het eind van de winter dus rond februari, maart. Dat verwachten we nu dus ook.”
Niet alleen in Bergen aan Zee, ook in de uitgestrekte natuurgebieden rondom het dorp is het water overal. Veel paden zijn ondergelopen. Om die reden wordt ook de route van de Egmondse Halve Marathon aangepast. Het is domweg té nat, in heel de Duinstreek.
“Het heeft in de herfst ontzettend veel geregend”, brengt waterdeskundige Lucas Borst van PWN in herinnering. “Wel twee keer meer dan we gewend zijn.” Al dat regenwater is in de bodem vermengd met het natuurlijke grondwater, met als resultaat dat het waterpeil nu flink hoger staat. Een ‘natuurlijk proces’, aldus PWN, en maar moeilijk te keren: “Als PWN kunnen we het grondwater in het duin eigenlijk niet beïnvloeden.” (tekst gaat door onder de foto)
In Bergen aan Zee wordt uiteraard wel geprobeerd om te redden wat er te redden valt. Zandzakken moeten het Vredeskerkje beschermen. Het water stroomt op vrijdag door het dorp, zo de Kerkstraat in. De bodem is zichtbaar verzadigd. De brandweer is ter plaatse om de schade te beperken. Door een lange gele slang wordt het water de zee ingepompt.
“Een noodmaatregel”, oordeelt Maarten Kuiper van Aveco de Bondt. Dit bureau adviseert gemeenten en beheerders over grondwater. Kuiper is verrast door wat er deze winter in Bergen aan Zee gebeurt: “Overlast door regen is er vaker geweest. Maar dat het grondwater zo hoog komt, dat is volstrekt uniek. Ik heb dit nog nooit eerder zo gezien.” Het duingebied neemt al het water in zich op, zuigt zich vol als het ware – en raakt dat water niet kwijt.
“De regen is de oorzaak”, bevestigt ook Kuiper. “Maar wat ook meespeelt is dat het water niet weg kan. Niet naar zee, maar ook niet naar de polders om de duinen heen.” Want ook daar zitten de sloten al vol, is het beeld deze winter. Er ontstaat zo een soort ondergronds stuwmeer, met grondwaterstanden die de komende weken en maanden nog verder kunnen stijgen ook. “En als het weer zakt… Dat water gaat stromen, dus de dorpen aan de duinrand kunnen ook nog last krijgen”, voorziet Kuiper. (tekst gaat door onder de foto)
De deskundigen zien dergelijke overlast in de toekomst steeds vaker voorkomen. “Al vele decennia lang valt er per jaar steeds een beetje meer regen”, legt Lucas Borst van PWN uit. “Hierdoor gaan de grondwaterstanden in het duin omhoog, op sommige plekken meten we een meter stijging sinds 1960.” En daar komt meer bij, is de vrees: “Die trend zal de komende jaren en decennia doorzetten.” De beheerder van het duingebied kijkt daarom naar de vegetatie en naar wat die op kan vangen. Door meer ‘natte natuur’ in te richten wordt het landschap toekomstbestendig.
Voor de dieren en de planten zijn de problemen wel te overzien, benadrukt het PWN. De natuur is veerkrachtig. Voor de inwoners van Bergen aan Zee zijn de gevolgen groter. Waterschade kan in de papieren lopen en gebouwen blijvend aantasten. “Met de noodpomp kan de brandweer de piek aftoppen”, zegt Kuiper daarover. “Maar er is onderzoek in en langs de duinen nodig om te achterhalen of deze situatie een incident is, of dat er structurele maatregelen mogelijk en nodig zijn.” (tekst gaat door onder de foto)
In het dorp zelf wordt wel gewezen op de omstreden bomenkap in het duingebied. De dennenbomen die daar nu worden geveld namen veel water op, de kap zou de oorzaak van de overlast kunnen zijn. Kuiper wijst dat van de hand: “Het klopt dat bomen veel water opnemen. Maar de kap die nú plaatsvindt, kan niet de oorzaak zijn van de huidige overlast. Het grondwatersysteem is traag… Het effect van die kap kun je niet meteen al zien. Dus dat kan de reden niet zijn.”
De regen is de echte boosdoener. Hoewel het de komende dagen droger weer zal worden, komt er later deze winter weer nieuwe regen bij. De problemen zijn dus nog lang niet voorbij, is de sombere boodschap. Pas in het voorjaar gaan de grondwaterstanden merkbaar dalen. Tot die tijd blijft het dus soppen in de Duinstreek.
