Categorie: politiek

Verkenner Bert Blase heeft zijn onderzoek voor een nieuwe Alkmaarse coalitie afgerond. De oud-burgemeester van Heerhugowaard ziet de beste slagingskansen met een coalitie van D66, OPA, BAS, VVD, CDA en SPA. Alkmaar Centraal maakte een belronde langs de diverse fracties om de eerste reacties te peilen.

“Ik ben blij dat er een coalitie is. Ik ben blij dat het gelukt is”. reageert D66-fractieleider Simone Meijnen tevreden maar kort. Voor een inhoudelijke reactie verwijst ze ons door naar Steven Smit, die de onderhandelingen voert samen met Elly Konijn. “Wij hebben het advies overgenomen en zijn blij dat we aan de slag kunnen gaan met deze coalitie. Met deze beóógde coalitie. Elke partij wil dat deze in een zo kort als mogelijke termijn tot stand gaat komen. Dit is de meest haalbare en brede coalitie”, zo laat Smit desgevraagd weten.

Fractievoorzitter Ben Bijl is verheugd over het advies van Blase, maar niet echt verbaasd. “Volgens mij was dit wel de verwachte coalitie. Ik heb ook begrepen dat een aantal andere partijen toch wat meer in de blokkade-stand stonden, terwijl de verkenner een van deze partijen wel in gedachten had. Leefbaar Alkmaar, PvdA, GroenLinks. Het lijkt me een prima coalitie omdat de neuzen volgens mij heel erg dezelfde kant op staan. Ik kijk uit naar de onderhandelingen. Wij willen als lokale centrumpartij de Alkmaarse belangen een push geven.”

Ook het CDA maakt deel uit van de voorlopige opstelling maar raadslid en woordvoerder Simon Ruiter reageert toch minder enthousiast. “Het is een beetje een merkwaardige situatie. Wij komen uit de andere coalitie en er is heel veel werk gedaan. Het is wat het is, zoals Gosse ook wel zegt (fractievoorzitter Gosse Postma, red.).  Het is ‘okay’. Het is jammer dat we in deze situatie beland zijn, maar we hebben de intentie om het serieus aan te pakken. We staan er nu positief in en kunnen prima met alle partijen omgaan. We moeten ook bescheiden zijn. We hebben drie zetels, we zijn blij dat we mee mogen doen. En heel veel zaken gaan toch door zoals ze nou eenmaal in elkaar zitten. En zo moet het ook. Laten we zo snel mogelijk een coalitie vormen, en zo snel mogelijk nieuwe wethouders aanwijzen.”

PvdA-fractievoorzitter David Rubio Borrajo reageerde verrast. “Mijn eerste reflex is ‘waarom zo snel?’. Wij waren nog in gesprek met de verkenner, en we hadden de indruk dat we er nog in zaten en nog tot elkaar konden komen. We staan er nog steeds voor open”. Opvallend omdat juist hij de afgelopen periode regelmatig liet weten dat het gebrek aan een college erg slecht was voor het ‘stuurloze’ Alkmaar. Rubio Borrajo benadrukt bovendien dat het advies niet voldoet aan de opdracht die de verkenner kreeg. “Het is geen brede coalitie. Een voorwaarde was dat er een brug werd geslagen tussen links en rechts. en tussen de voormalige coalitie en oppositie. Ik zie een instabiele samenstelling over rechts, plus D66 dan.”

Leefbaar Alkmaar sluit zich aan bij de PvdA en vond het ook ineens snel gaan. Fractievoorzitter Maya Bolte: “Wij zijn teleurgesteld. We hebben zondag nog een gesprek met de verkenner over twee opties. De eerste met PvdA, GroenLinks, Leefbaar Alkmaar, D66, OPA en SPA had onze voorkeur. De tweede optie is het voorstel van de verkenner, maar dan met ons erbij. Dat wilden wij niet. Dat vinden we te rechts van het midden.” Leefbaar Alkmaar bood daarom nog een derde optie aan. “We hebben tegen PvdA en GroenLinks gezegd, denk na over een constructie waarin VVD en OPA ook passen. Wij dachten aan PvdA, GroenLinks, Leefbaar Alkmaar, ChristenUnie, D66, OPA en de VVD. We hebben Blase nog gebeld, maar hij zei dat ze toch over rechts waren gegaan, nou ja niet met die woorden… maar dat hij zijn advies al had gemaakt. Jammer. Wij begrijpen niet waarom optie één al van de baan was. Maar goed, na Pasen wordt er weer gepraat, volgens mij ligt het nog niet vast. We gaan merken wat er nog te praten valt.”

OPA-fractieleider Victor Kloos is juist weer zeer verheugd over het voorstel van Blase. “En ook blij dat er lokale partijen in zitten.” Hij heeft niet het gevoel dat de verkenning ineens snel is gegaan. “Blase heeft gezegd er binnen drie weken uit zijn, en daar heeft hij zich keurig aan gehouden. En we zijn in ieder geval helemaal niet rechts. Wij zijn een lokale partij met hele sociale en ook praktische ideeën. Wij worden als rechts weggezet, maar daar kunnen we ons helemaal niet in vinden.”

GroenLinks reageerde via mail, met een statement van fractievoorzitter Maaike Kardinaal. “Helaas moeten wij concluderen dat het eindadvies van de verkenner een coalitie oplevert die zowel niet overbruggend als niet stabiel is. De fractie heeft de afgelopen weken, in samenwerking met de PvdA, veel stappen gezet om de verkenning naar een brede en overbruggende coalitie mogelijk te maken. Wij hebben onze nek hiervoor uitgestoken omdat ook wij het belang zien van het doorbreken van de harde ‘loopgravencultuur’ die er in de Alkmaarse raad is ontstaan. Dit mocht niet baten. Slechts drie weken na het ontslag van het vorige college staat er een rechts-conservatieve coalitie klaar.”

D66 heeft Bert Blase inmiddels gevraagd om ook als formateur op te treden. Daar moet hij nog antwoord op geven.

In Alkmaar lijkt de politieke crisis bezworen. Met D66, OPA, VVD, BAS, CDA en Seniorenpartij kan een nieuwe coalitie worden gevormd. Verkenner Bert Blase laat weten dat  het nieuwe college half mei zou kunnen worden geïnstalleerd. Zijn officiële advies genaamd De Alkmaarse stad en land-coalitie is zojuist gepubliceerd. Het volgt na bijna een maand van gesprekken van de verkenner, voormalig plaatsvervangend burgemeester van Heerhugowaard, met de politieke fracties in Alkmaar.

De gemeente zit sinds half maart zonder bestuur, nadat de lokale partij BAS de coalitie verliet en enkele dagen later alle overige wethouders na een motie van wantrouwen moesten vertrekken. De optionele huisvesting van asielzoekers in het voormalige belastingkantoor bleek een struikelblok. “Ik heb met alle fracties gesprekken gevoerd en met sommigen meerdere. Ik merkte dat er hier en daar oud zeer ligt en als dat op tafel komt en serieus wordt genomen er oplossingsrichtingen ontstaan”, aldus Blase.

Op volgorde van grootte is zijn advies voor een nieuwe coalitie (23 zetels) met de partijen D66, OPA, BAS, VVD, CDA en Seniorenpartij Alkmaar. “Ik zou het niet een rechtse coalitie willen noemen. Het is vooral nieuw dat er drie lokale partijen in komen die sterk geworteld zijn in een lokale achterban. En de landelijke partijen worden meer ‘het brede midden’ genoemd”, aldus Blase.

Hij ziet deze voorgestelde samenstelling van de coalitie ook als reactie op het wat er speelt binnen de landelijke politiek. “Van onderop besturen.”De oppositie (16 zetels) wordt gevormd door GroenLinks, Partij van de Arbeid, ChristenUnie, Forum voor Democratie en Leefbaar Alkmaar. Volgens Blase zijn die partijen bereid om niet vanuit ‘zurigheid of wantrouwen’, maar vanuit een ‘gezonde, kritische’ rol mee te besturen.

Is de samenstelling van de oude coalitie nog op tafel gekomen? “Dit was niet mijn opdracht, want dit werd niet als oplossing gezien.” Alkmaarders noemden de politieke crisis een slagveld, een zooitje. En er was angst dat besluiten grote vertraging zouden oplopen. “Er is een minimale vertraging”, zegt Blase daarover. Maar de geluiden zijn wel serieus genomen. Volgens de verkenner liggen er ideeën op tafel om de komende tijd te gaan werken aan vertrouwen. Mogelijk speelt hij daar zelf ook nog een rol in als informateur. D66 geeft te kennen achter het voorstel van Blase te staan.

De oud-burgemeester: “Ik wil die rol oppakken: een akkoord smeden en ook de verhouding met de oppositie gezond houden. Zodat Alkmaar een volwaardig bestuur krijgt. De formule met landelijke en lokale partijen in evenwicht vind ik een stap in democratisch denken.” Formeel moet de raad daar nog over debatteren. Maar hij laat mediapartner NH Nieuws weten te hopen dat Alkmaar half mei weer een bestuur heeft.

Alkmaar zit nu dik twee weken zonder wethouders. Zij werden half maart met onmiddellijke ingang ontslagen na een motie van wantrouwen, nadat de coalitie haar meerderheid verloor. Op dit moment zit de burgemeester alleen aan het roer, maar wat als zij onverhoeds niet kan werken? Mediapartner NH Nieuws ging te rade bij hoogleraar Staatsrecht Solke Munneke.

Alkmaar zit zonder wethouders nadat lokale partij BAS de coalitie verliet en enkele dagen later de overgebleven wethouders naar huis werden gestuurd. Op dit moment verkent Bert Blase de mogelijkheden voor een nieuwe coalitie. Later vandaag (woensdag) komt hij met een tweede update na gesprekken met de Alkmaarse fracties. “De burgemeester neemt geen politieke besluiten”, benadrukt de gemeente Alkmaar nogmaals als er wordt gevraagd naar de positie van Anja Schouten vraagt. Dat is ook tijdens de raadsvergadering die bewuste maandag 13 maart door de raad besloten, toen het even leek dat Schouten het asielzoekersdossier, waar de crisis door ontstond, zou kunnen overnemen.

“Dat dat niet is gebeurd, is een politiek logische reactie van de raad”, stelt hoogleraar Staatsrecht Solke Munneke van de Rijksuniversiteit Groningen. “Een burgemeester kan je minder makkelijk wegsturen als wethouders. Maar feitelijk zou de burgemeester wel (dit soort) besluiten kunnen nemen. Zij ís het college op dit moment. Inclusief alle bevoegdheden van een college van B&W. Dat is geregeld in de Gemeentewet.” Ook de gemeente antwoordt dat dat in die wet is opgenomen, en vult aan: “Alleen onvermijdelijke en onuitstelbare besluiten worden op dit moment voorgelegd aan het college.”

Meestal blijven wethouders in functie totdat er een nieuwe coalitie is, inclusief nieuwe wethouders. “Dat er nu geen enkele wethouder is die taken kan uitvoeren is bijzonder, maar niet uniek”, stelt Munneke. Hij noemt Almere en het Floriade-dossier als voorbeeld. Van een (be)stuurloze gemeente is volgens de hoogleraar dan ook geen sprake. “Alles ligt niet per se stil, want er ís iemand bevoegd: de burgemeester. En als de nood aan de man is kunnen er door haar besluiten worden genomen. Maar de situatie in Alkmaar is verre van ideaal. Mijn advies: zorg snel voor een nieuw volwaardig college.”

“Ook als de burgemeester alleen aan het roer zit en om wat voor reden haar werk niet kan doen, is er een regeling in de Gemeentewet. Sowieso wordt haar voorzitterschap van de gemeenteraad vervangen door een vice-voorzitter; een gekozen raadslid.” En ook met de meer ceremoniële taken, zoals 70-jarige huwelijken en openingshandelingen blijkt er een achtervang. “Ook daar heeft de wet in voorzien: dan treedt een raadslid voor haar op. Hetzij het langstzittend raadslid of een gekozen vervanger. Er is dus altijd iemand”, aldus Munneke.

De gemeente laat daarnaar gevraagd weten dat “bij openbare taken van de burgemeester zij op dit moment ook in sommige gevallen door onze directie wordt vertegenwoordigd. Zo zorgen we dat we ook nu in contact blijven met organisaties, ondernemers en inwoners. De burgemeester hecht er veel waarde aan dat de gemeente en zij aanwezig zijn bij gelegenheden”, aldus een woordvoerder namens Anja Schouten. “Maar uit praktische overwegingen alleen al is het niet mogelijk om overal te zijn. Dus daar moeten soms keuzes in gemaakt worden.”