De discussie over de bestuurlijke toekomst van Heiloo, Castricum en Uitgeest raakt op stoom. Na maandenlange onderzoeken, gesprekken en enquêtes onder inwoners en bedrijven – en vele rapporten verder – kan de komende weken de lokale politiek er mee aan de slag. Tenminste, dat is de mening van de meerderheid van de politieke partijen in Heiloo, Castricum en Uitgeest.
Uitgeest ligt een eindje voor in het proces. Daar is al besloten dat de gemeente niet zelfstandig verder wil en kan. Daarom liggen er nu verschillende scenario’s voor een bestuurlijke fusie en er wordt gelonkt naar Heemskerk, Alkmaar (de twee gemeenten grenzen aan elkaar bij de Starnmeer), Castricum, Heiloo en mogelijk ook Bergen. Binnenkort wil de raad in Uitgeest een voorkeur uitspreken.
In Heiloo zijn ze zover nog niet. Daar is ook onderzocht of alles kan blijven zoals het nu is, of Heiloo weer helemaal zelfstandig kan worden – zonder ambtelijke samenwerking met andere gemeenten in de BUCH -, of dat er toch volledig gefuseerd moet worden. Opvallend: buurgemeente Alkmaar werd meteen als fusiepartner uitgesloten. Zonder echte motivatie. Het fusieonderzoek richtte zich daarna op verschillende varianten met Castricum, Uitgeest en mogelijk ook Bergen. (tekst loopt door onder de foto)
Castricum zag door de ontwikkelingen bij de buurgemeenten dat ambtelijke samenwerking in de BUCH mogelijk eindigt, kijkt tegen financiële uitdagingen aan en ging onderzoek doen naar de eigen toekomst. Daar wordt gekeken naar fusiecombinaties met Heiloo, Bergen en Uitgeest. Tijdens het onderzoek werd ook de mening van de eigen inwoners in Castricum, Bakkum, Limmen en Akersloot in kaart gebracht.
De resultaten daarvan werden maandagavond in Castricum gepresenteerd. De inwoners blijken te hechten aan het dorpse gevoel, de gunstige ligging, het strand en de natuur. “Dat willen de Castricummers absoluut niet kwijtraken bij een samengaan met andere plaatsen. De voorzieningen die er zijn, moeten er blijven en dat geldt evenzeer voor het lokale verenigingsleven” , legt de onderzoeker uit aan de raadsleden.
Wat betreft het eigen karakter wordt de dorpse, vriendelijke sfeer als belangrijkste kenmerk genoemd. Maar inwoners willen ook lokale tradities behouden, evenals de ontmoetingsplekken voor de bewoners. Participatie willen inwoners ook niet kwijt, net zo min als de dienstverlening via het gemeentelijk loket in Castricum.
De resultaten zijn redelijk ‘standaard’ voor een dergelijk onderzoek. Waardering is er in de gemeente voor de voorzieningen: inwoners hechten aan de zorginstellingen, supermarkten, het station, basisscholen en sportparken. Het moet de raadsleden enig houvast bieden als ze binnenkort een keuze maken over de bestuurlijke toekomst van Castricum. (tekst gaat verder onder de foto)
Op hetzelfde moment werd in het gemeentehuis van Heiloo aan de raadsleden gevraagd of ze nu voldoende info hadden om in december keuzes te kunnen maken. De meeste partijen kunnen er mee uit de voeten. Alleen Heiloo2000 vond het allemaal wat te snel gaan.
De grootste fractie betwist niet dat zelfstandig blijven wel heel moeilijk wordt, maar de fractieleden zouden meer tijd willen om de inwoners te laten wennen aan het idee dat Heiloo straks als zelfstandige gemeente waarschijnlijk niet meer bestaat.
De noodzaak tot fusie komt voort uit de conclusie dat de gemeente Heiloo alleen simpelweg te klein en daardoor bestuurlijk niet krachtig genoeg is om toekomstige maatschappelijke opgaven aan te kunnen. De huidige ambtelijke samenwerking binnen de BUCH-gemeenten stamt uit 2017.
Het was ooit voor de vier gemeenten bedoeld als kostenbesparing en vermindering van kwetsbaarheid. Maar de kostenbesparingen vallen tegen en over de complexe structuur met vier onafhankelijke kapiteins (gemeenten) op het schip wordt alom geklaagd. (tekst gaat verder onder de foto)
Het tempo in Heiloo wordt deels gedreven door de keuzes van Uitgeest. Uitgeest heeft al een principebesluit genomen om te fuseren met één of meer gemeenten, wat tot gevolg heeft dat de huidige BUCH-samenwerking niet op dezelfde manier kan worden voortgezet. De kleinste BUCH-gemeente streeft ernaar om nog dit jaar een knoop door te hakken.
Burgemeester Ben Tap van Castricum erkent dat de beslissing van Uitgeest grote gevolgen kan hebben. Als Uitgeest in december kiest voor samengaan met Heemskerk, zou er voor Castricum een heel nieuw onderzoek nodig zijn. Ook Castricum is aanvankelijk in actie gekomen om te reageren op keuzes van buren Uitgeest en Heiloo, niet vanwege een gebrek aan bestuurskracht. Castricum onderzoekt of men met of zonder Bergen wil samenwerken, of enkel met Uitgeest en Heiloo.
De gemeente Bergen loopt in het besluitvormingsproces mijlenver achter. Anders dan Heiloo en Uitgeest, heeft Bergen nog geen resultaten van een bestuurskrachtonderzoek. Bergen bevindt zich in de fase (‘spoor 1′) waarin zij eerst maatschappelijke uitdagingen en gewenste inhoudelijke antwoorden in kaart brengt, voordat zij zich buigt over bestuurlijke scenario’s (‘spoor 2’). (tekst gaat verder onder de foto)
Bergen heeft Heiloo daarom gevraagd om te wachten met een definitief besluit en eerst met hen in gesprek te gaan. De deur voor Heiloo staat ‘wagenwijd open’ in de gemeenteraad van Bergen, aangezien Bergen en Heiloo goed bij elkaar passen qua dorps karakter en geografische ligging.
Bergen benadrukt dat het belangrijk is om in de regionale dynamiek niet ‘alleen over te blijven’. Het ziet zich al geconfronteerd met lokale politici in de buurgemeenten die gemeente Bergen in stukken wil scheuren: de Egmonden naar Heiloo-Castricum, Bergen naar Alkmaar en Schoorl naar Schagen.
Heiloo heeft verschillende fusievarianten laten onderzoeken, variërend van fusie met Bergen en Heiloo (BH) tot een volledige BUCH-fusie. Fusie tussen minstens drie gemeenten wordt in de regio als het meest logisch gezien. De variant Uitgeest-Castricum-Heiloo (UCH, ca. 75.000 inwoners) en Bergen-Castricum-Heiloo (BCH, ca. 90.000 inwoners) zijn serieuze opties die de dorpse identiteiten kunnen versterken en regionaal meer slagkracht bieden.
Een fusie tussen Bergen, Castricum en Heiloo (BCH) is financieel structureel het meest positief. Iets minder gunstig is een fusie tussen Uitgeest, Castricum en Heiloo (UCH). Een fusie met alle vier de BUCH-gemeenten (BUCH) levert weer heel andere financiële plussen en minnen op. (tekst gaat verder onder de foto)
Inwoners van Heiloo maken zich bij een fusie vooral zorgen over de afstand tussen bestuur en burger (bureaucratie) en het verlies van de eigen identiteit en het voorzieningenniveau (zoals sport- en cultuurfaciliteiten). wederom een redelijk voorspelbaar resultaat. Tegelijkertijd maken veel inwoners zich ook zorgen dat zelfstandig blijven financieel onhaalbaar is voor Heiloo.
De gemeenteraden staan voor de taak om deze complexe afwegingen – tussen financiële robuustheid, bestuurlijke slagkracht in de regio, en het behoud van lokale identiteit – te vertalen naar een gezamenlijk en kansrijk toekomstscenario. De onderlinge timing en afstemming voegen een extra moeilijkheidsgraad toe aan het hele proces, waarbij het ‘achterlopen’ van Bergen alles extra ingewikkeld maakt.